GitHub ออกรายงานตัวเลขภาพรวมของชุมชนประจำปี 2020 มีนักพัฒนามากกว่า 56 ล้านคน มี repository ที่ถูกสร้างขึ้นในปีที่ผ่านมามากกว่า 60 ล้านโครงการ

ภาษาที่ได้รับความนิยมสูงสุด อันดับที่ 1 ยังเป็น JavaScript แต่มีการสลับในลำดับที่ 2 และ 3 โดย Python อยู่อันดับที่ 2 และ Java อยู่ในอันดับที่ 3 ตามด้วย TypeScript และ C# ในลำดับที่ 4-5

รายงานประจำปีนี้ยังพูดถึงผลกระทบของมาตรการล็อคดาวน์จากโควิด-19 โดยพบว่ามีการสร้างโครงการใหม่เพิ่มขึ้นกว่าเดิมตั้งแต่มีนาคม 2020 สะท้อนว่านักพัฒนาให้เวลากับชั่วโมงทำงานต่อวันที่มากขึ้น และ repository ที่สร้างขึ้นจำนวนมากก็เป็นโครงการเกี่ยวกับโควิด-19

วันที่ 4 ธันวาคม 1995 เป็นวันแรกที่ Netscape และ Sun Microsystems ประกาศเปิดตัวภาษา JavaScript ร่วมกัน เปิดโลกเข้าสู่ยุคที่เบราว์เซอร์สามารถรันโปรแกรมได้ในตัว จากเดิมเป็นเพียงโปรแกรมแสดงผลเอกสารเท่านั้น

ประกาศยังแสดงให้เห็นว่าเหตุผลของชื่อ JavaScript แม้ว่าภาษานี้จะสมบูรณ์ในตัวเอง แต่ทาง Sun ก็ระบุว่า JavaScript จะเป็นตัวเติมเต็ม Java Applet (ปลั๊กอินแสดงโปรแกรมซับซ้อนในเบราว์เซอร์ ที่ถูก Macromedia Flash ชิงตลาดไปในภายหลัง) จุดน่าสนใจเช่นทั้งสองบริษัทประกาศตั้งแต่แรกว่า JavaScript สามารถใช้งานบนเซิร์ฟเวอร์ได้ และบริษัทที่ซื้อซอร์สโค้ด Java ไปก็จะได้สิทธิ์ใช้ซอร์สโค้ด JavaScript ด้วย

ไมโครซอฟท์ประกาศเพิ่มฟีเจอร์สร้างฟังก์ชั่นในตัวเอง เรียกว่า LAMBDA หลังจากก่อนหน้านี้การสร้างฟังก์ชั่นใน Excel ต้องสร้างจากภาษาโปรแกรมอื่น เช่น Visual Basic หรือ JavaScript เท่านั้น พร้อมกับระบุว่า Excel เป็นภาษาโปรแกรมที่คนใช้มากที่สุดในโลก

ฟีเจอร์ LAMBDA ทำให้ผู้ใช้ Excel สามารถประกาศฟังก์ชั่นได้อย่างเป็นธรรมชาติ โดยสามารถใช้ฟังก์ชั่นต่างๆ ของ Excel ที่มีอยู่เดิมได้ โดย LAMBDA จะมาทดแทนการเขียนสูตรที่มีความซับซ้อนสูงๆ แล้ว copy ไปวางทีละเซลล์ แม้ว่า Excel จะสามารถลากสูตรไปตามตารางได้ก็ตาม แต่การลากสูตรไปวางก็สร้างความผิดพลาดได้ง่ายในหลายกรณี แถมตารางโดยรวมอ่านยาก

PHP ออกรุ่น 8.0 ตัวจริง หลังจากเริ่มออก Alpha 1 เมื่อกลางปีที่ผ่านมา โดยมีฟีเจอร์สำคัญๆ ที่ทำให้การพัฒนาเปลี่ยนไปหลายอย่าง เช่น

อันดับภาษาโปรแกรมยอดนิยม TIOBE Index มีการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในเดือนพฤศจิกายน 2020 เพราะ Python สามารถแซงหน้า Java ขึ้นมาเป็นอันดับ 2 ได้สำเร็จ (คะแนนความนิยม 12.12% vs 11.68%) ส่วนอันดับหนึ่งยังเป็น C (16.21%) เช่นเดิม

ตั้งแต่ TIOBE เริ่มวัดความนิยมของภาษาโปรแกรมมาเกือบ 20 ปีก่อน การเปลี่ยนแปลงอันดับครั้งนี้ถือเป็นครั้งแรกที่ C และ Java ไม่ได้เป็น Top 2 อีกต่อไป

TIOBE ระบุว่าความนิยมของ Python เกิดจากการเป็นภาษาที่ทำงานได้หลากหลาย ในยุคที่ใครๆ ก็หัดเขียนโปรแกรมได้ Python เป็นภาษาแรกที่คนจำนวนมากเลือก มีจุดเด่นเรื่องความง่าย แก้ไขโค้ดได้เร็ว

กลายเป็นธรรมเนียมของซอฟต์แวร์รุ่นใหม่ๆ ไปแล้ว ที่เปลี่ยนมาออกรุ่นใหม่ตามระยะเวลาที่แน่นอน แทนการอิงฟีเจอร์ใหญ่ๆ ที่อาจไม่รู้ว่าต้องรอนานแค่ไหนถึงพร้อม ตัวอย่างของภาษาโปรแกรมที่เปลี่ยนมาใช้ระบบนี้คือ Java (ทุก 6 เดือน), .NET (ทุก 1 ปี), Python (ทุก 1 ปี)

โครงการ Python ออก Python 3.9.0 มีของใหม่หลายอย่าง เปิดให้ดาวน์โหลดไบนารีแล้วบน Windows และ macOS

ใกล้ความจริงมาเรื่อยๆ กับ PHP 8.0 ที่มีกำหนดออกตัวจริงภายในปีนี้ ล่าสุดโครงการ PHP ออก PHP 8.0 Release Candidate 1 (RC1) มาแล้ว

ของใหม่ใน PHP 8.0 มีหลายอย่าง เช่น Attributes, Union, ValueError, JSON อ่านรายละเอียดในข่าว PHP 8.0 Alpha 1

ตามกำหนดของโครงการ PHP วางแผนจะมีรุ่น RC ทั้งหมด 4 ตัว และออก PHP 8.0 ตัวจริง (GA) ในวันที่ 26 พฤศจิกายน 2020

ภาษา Swift พัฒนาขึ้นโดยแอปเปิล เพื่อใช้บนแพลตฟอร์มของแอปเปิลเองเป็นหลัก (iOS, macOS, watchOS, tvOS) และด้วยโครงสร้างแพลตฟอร์มที่คล้ายกัน ทำให้ Swift รองรับการใช้งานบนลินุกซ์ด้วย (ดิสโทรที่รองรับอย่างเป็นทางการคือ Ubuntu, CentOS, Amazon Linux 2)

ล่าสุด Swift ประกาศออกเวอร์ชัน 5.3 ที่มีฟีเจอร์สำคัญคือรองรับแพลตฟอร์ม Windows เต็มรูปแบบ ซึ่งทีมงาน Swift บอกว่าการรองรับ Windows ไม่ได้เป็นแค่การพอร์ตคอมไพเลอร์ แต่รวมถึงไลบรารีและเครื่องมืออื่นๆ ด้วย

ในการเขียน Swift บน Windows จำเป็นต้องใช้ Visual Studio 2019, Windows 10 SDK, Windows Universal C Runtime และดาวน์โหลดแพ็กเกจของ Swift เพิ่มเติมได้จากหน้าเว็บไซต์

ออราเคิลออก Java 15 ตามรอบการออกรุ่นทุก 6 เดือน ของใหม่ที่สำคัญในรุ่นนี้คือ ZGC ซึ่งเป็น GC (garbage collector) ตัวใหม่ที่ทำงานเร็ว (low-latency) ลดระยะการหยุดทำงานของ GC ที่เป็นปัญหาเรื้อรังของ Java มาตั้งแต่แรกลง

นอกจาก ZGC แล้ว Java 15 ยังมี GC อีกตัวให้เลือกใช้งานคือ Shenandoah ที่เน้นการเป็น low-latency เช่นกัน (แต่ใช้คนละวิธีกับ ZGC) อย่างไรก็ตาม Java ยังคงใช้ GC หลักเป็นตัวเดิมคือ G1

ของใหม่อย่างอื่นได้แก่

แอปเปิลประกาศรับสมัครงานวิศวกรซอฟต์แวร์ โดยระบุว่าทีม Apple Cloud Traffic ที่ทำหน้าที่พัฒนาซอฟต์แวร์เข้ารหัสทราฟิกในเครือข่าย กำลังย้ายโค้ดจากภาษา C ไปเป็นภาษา Rust หลังจากทดสอบแล้วประสบความสำเร็จดี จึงกำลังพอร์ตโค้ดไปยังภาษา Rust เพิ่มเติม

ฟีเจอร์ที่ทีมงานนี้ทำงานอยู่มีตั้งแต่ระบบเข้ารหัสที่พัฒนาจาก IPSec, ระบบสื่อสาร RPC เพื่อจัดการ keying, ระบบยืนยันตัวตน (authentication) และยืนยันสิทธิ์ (authorization)

วิศวกรที่สมัครตำแหน่งนี้ต้องมีประสบการณ์เขียนภาษา C มาแล้ว 3-5 ปี และหากมีประสบการณ์ภาษา Rust จะพิจารณาเป็นพิเศษ

ภาษา Rust ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็วในวงการความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์จากฟีเจอร์ที่ลดบั๊กความปลอดภัยหน่วยความจำ แต่ยังมีประสิทธิภาพดีเทียบเท่าภาษา C

Yukihiro Matsumoto ผู้สร้างภาษา Ruby ยืนยันว่าจะออก Ruby 3 ในวันที่ 25 ธันวาคมหรือวันคริสตมาสปีนี้ หลังจากก่อนหน้านี้มีกำหนดปล่อย Ruby 3 พร้อมกับการแข่งขันโอลิมปิกในโตเกียวแต่โอลิมปิกเลื่อนออกไป

กลุ่มมาตรฐาน ISO ลงมติเอกฉันรับรอง C++20 เข้าเป็นมาตรฐาน โดยฟีเจอร์ทั้งหมดได้รับเห็นชอบแล้ว และจะตีพิมพ์เผยแพร่ตัวมาตรฐานเป็นเล่มสมบูรณ์ภายในปลายปีนี้ โดยฟีเจอร์สำคัญ 4 ประการของ C++20 ได้แก่

ไมโครซอฟท์ประกาศออกภาษา TypeScript เวอร์ชัน 4.0 ซึ่งเป็นการออกเวอร์ชันใหญ่ในรอบ 2 ปี (เวอร์ชัน 3.0 ออกเดือนกรกฎาคม 2018) มีฟีเจอร์ที่น่าสนใจดังนี้

ทีมพัฒนาภาษาโปรแกรม Rust ออกมาประกาศแผนในอนาคต หลัง Mozilla ปลดพนักงาน 250 คน และทีมงาน Rust ถูกปลดด้วย ว่าจะตั้งมูลนิธิ Rust Foundation เป็นองค์กรแยกต่างหาก เพื่อมารับผิดชอบการพัฒนา Rust โดยไม่ต้องขึ้นกับ Mozilla

Rust Foundation จะกลายเป็นองค์กรไม่หวังผลกำไรที่เป็นเจ้าของเครื่องหมายการค้า Rust และรับผิดชอบการลงทุนเพื่อพัฒนา Rust ต่อไป คาดว่ามูลนิธิจะจดทะเบียนเสร็จและเริ่มทำงานภายในปี 2020 นี้

JetBrains ออก Kotlin เวอร์ชัน 1.4 ซึ่งทิ้งช่วงห่างจากเวอร์ชัน 1.3 เกือบ 2 ปี ธีมหลักของเวอร์ชันนี้คือการปรับปรุงคุณภาพ และแก้บั๊กด้านประสิทธิภาพของ Kotlin กว่า 60 ตัว ทำให้การเปิดโปรเจค Kotlin ขนาดใหญ่ หรือการไฮไลท์ซอร์สโค้ดรวดเร็วขึ้นมาก (ต้องใช้กับ IntelliJ IDEA 2020.1+ หรือ Android Studio 4.1+ ขึ้นไป)

ไมโครซอฟท์เปิดตัวเว็บไซต์ของภาษา TypeScript เวอร์ชันใหม่ พร้อมโลโก้ใหม่อย่างเป็นทางการ

เดิมทีโลโก้ของ TypeScript เป็นตัวอักษรล้วนๆ ไม่มีลูกเล่นอะไร (ดีกว่า JavaScript ที่ไม่มีโลโก้อย่างเป็นทางการเลยแม้แต่น้อย) แต่ภาวะขาดแคลนโลโก้สำหรับใช้เป็นสัญลักษณ์ ทำให้ชุมชนโปรแกรมเมอร์ต้องสร้างโลโก้แบบไม่เป็นทางการขึ้นมาใช้กันเอง ผลคือโลโก้ JavaScript ที่เป็น JS ในกรอบสีเหลืองที่เราคุ้นกันดี ส่วน TypeScript ก็มีคนสร้างล้อตามกันเป็นคำว่า TS ในกรอบสีน้ำเงิน

ไมโครซอฟท์จึงนำโลโก้ TypeScript ที่นิยมอยู่แล้วมาดัดแปลงเล็กน้อย เปลี่ยนมาใช้ฟอนต์ Segoe UI ของไมโครซอฟท์เอง และปรับมุมของสี่เหลี่ยมให้โค้งแทน ออกมาเป็นโลโก้ตามที่เห็นกัน

Linus Torvalds สาปส่งชุดคำสั่ง AVX-512 หลังพบว่าซีพียู Alder Lake ไม่มีฟีเจอร์นี้ โดยระบุว่า “ผมหวังว่า AVX512 มันจะตายอย่างเจ็บปวดไปซะที” พร้อมเสนอว่า Intel ควรใช้พื้นที่ชิปทำอย่างอื่น เช่นการเพิ่มประสิทธิภาพคอร์หรือเพิ่มจำนวนคอร์แบบเอเอ็มดี

หลายครั้งที่เรามักจะได้ยินคำถามว่างานเขียนโค้ดหรืองานเทคนิคจะสามารถทำไปได้จนถึงอายุเท่าไหร่ เพราะพออายุมากขึ้นหรือมีตำแหน่งที่สูงขึ้น คนส่วนใหญ่ก็มักจะไม่ได้ลงมือเขียนโค้ดหรือทำงานเทคนิคเองแล้ว ในงาน Open Source Summit 2020 ทาง Linus Torvalds ได้ให้สัมภาษณ์ว่าทุกวันนี้ตัวเขาเองไม่ได้ทำงานเขียนโค้ดเป็นหลักแล้ว ส่วนใหญ่เน้นอ่านและตอบอีเมลมากกว่า อาจจะมีบ้างที่เขียน pseudo code ตอบกลับไปหรือแนะนำนักพัฒนาว่าโค้ดแบบไหนที่ควรเขียน

Visual Studio Code มีส่วนขยายยอดนิยมสามภาษา ได้แก่ Python, C/C++, และ C# โดยไมโครซอฟท์รับนักพัฒนาส่วนเสริมภาษา Python มาร่วมงานตั้งแต่ปี 2007 และตอนนี้ก็หันมาพัฒนาเซิร์ฟเวอร์ภาษาใหม่ในชื่อ Pylance โดยระบุว่าประสิทธิภาพจะดีขึ้น, รองรับการตรวจสอบชนิดตัวแปร, และสามารถอิมพอร์ตโมดูลอัตโนมัติ

PHP ปล่อยไบนารี PHP 8.0 Alpha 1 เป็นรุ่นทดสอบแรกตามตารางการพัฒนา ที่จะออกทั้งหมด 11 เวอร์ชั่นก่อนออกตัวจริง

PHP 8.0 ยังอยู่ระหว่างการพูดคุยกันว่าฟีเจอร์ใดจะรวมเข้าไว้ในเวอร์ชั่นนี้บ้าง โดยมีกำหนดปิดรับฟีเจอร์ใหม่วันที่ 4 สิงหาคมนี้ ระหว่างนี้ก็มีฟีเจอร์จำนวนหนึ่งที่จะได้เข้ามาในเวอร์ชั่นนี้แน่นอน เช่น

Sawyer X หัวหน้าโครงการ Perl ประกาศโครงการ Perl 7 ที่เป็นเพียงการปิดฟีเจอร์จาก Perl 5.32 ที่เพิ่งออกมาเมื่อ 3 วันก่อน เพื่อบังคับให้โปรแกรมเมอร์หันมาใช้แนวทางการเขียนใหม่ๆ

ตอนนี้ยังอยู่ระหว่างการเตรียมการ แต่ฟีเจอร์ที่น่าจะหายไป เช่น indirect object notation, array หลายมิติปลอม, และโค้ดแบบ Perl 4 โดยก่อนหน้านี้ Perl มีแนวทางรักษาความเข้ากันได้กับโค้ดเก่าๆ มาอย่างต่อเนื่องยาวนาน ซึ่งเป็นข้อดีที่โค้ดเก่าๆ ก็ยังคงทำงานกับ Perl เวอร์ชั่นใหม่ๆ ได้ แต่ก็ทำให้โปรแกรมเมอร์สับสนกับโค้ดเก่าๆ โดย Perl 7 ยังคงทำงานร่วมกับโค้ดเก่าๆ ได้แต่จะต้องเปิดฟีเจอร์กลับขึ้นมาเอง

Ryan Cavanaugh หัวหน้าทีมวิศวกรรมที่ดูแลการพัฒนาภาษา TypeScript ของไมโครซอฟท์ให้สัมภาษณ์กับ StackOverflow บอกว่าจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้ TypeScript ได้รับความนิยมอย่างมาก เป็นเพราะกูเกิลตัดสินใจนำไปใช้ในโครงการ Angular 2

Cavanaugh ร่วมทีมพัฒนา TypeScript มาตั้งแต่ก่อนเปิดตัวในปี 2012 (ผู้สร้าง TypeScript คือ Anders Hejlsberg ซึ่งเป็นผู้สร้าง Turbo Pascal, Delphi, C#) เขาเล่าว่าตอนนั้นไมโครซอฟท์ต้องการนำ JavaScript มาสร้างแอพพลิเคชันขนาดใหญ่ แต่ติดปัญหาเรื่องขาดฟีเจอร์ตัวแปรแบบ static typing

Association for Computing Machinery หรือ ACM สมาคมวิชาการด้านคอมพิวเตอร์ที่ตีพิมพ์วารสารงานวิจัยสำคัญๆ จำนวนมาก เปิดวารสาร Proceedings of the ACM on Programming Languages ฉบับเดือนมิถุนายนที่เป็นฉบับประวัติศาสตร์ภาษาโปรแกรมให้ทุกคนอ่านได้ฟรี

บทความในวารสารฉบับนี้เริ่มส่งเข้ามาตั้งแต่ปี 2018 โดยตอนแรกมีทั้งหมด 22 บทความและกรรมการได้คัดเหลือ 19 บทความ โดยขณะเริ่มทำวารสารทางทีมงานได้ส่งจดหมายสนับสนุนให้ผู้พัฒนาภาษา 62 กลุ่มร่วมกันส่งบทความเข้ามา

บทความทั้ง 19 บทความครอบคลุมภาษายุคแรกๆ อย่าง APL ตั้งแต่ยุคปี 1978, ภาษายอดนิยมอย่าง JavaScript, ไปจนถึงภาษาเฉพาะทางอย่าง LabVIEW และ Verilog แต่ละบทความอาจจะนับเป็นหนังสือเล่มเล็กๆ ได้เพราะยาวตั้งแต่ 17 หน้าไปจนถึงนับร้อยหน้า

JetBrains ผู้พัฒนา IDE และสร้างภาษา Kotlin เปิดเผยผลสำรวจ The State of Developer Ecosystem ประจำปี 2020 ซึ่งเป็นการรายงานปีที่ 4 จากการสอบถามนักพัฒนา 19,696 คน ใน 18 ประเทศ มีประเด็นที่น่าสนใจดังนี้

• Python แซง Java ในแง่ภาษาที่มีการใช้งานในช่วง 12 เดือน แต่ถ้าวัดภาษาหลักที่ใช้งาน Java ยังสูงกว่า
• JavaScript ยังเป็นภาษาอันดับหนึ่งที่มีการใช้งาน (70% ของผู้ตอบแบบสำรวจ)
• Go, Kotlin และ Python เป็น 3 อันดับภาษา ที่นักพัฒนามีแผนจะใช้งานในอนาคตมากที่สุด