หลังจากที่เขียนบทความรีวิว ASUS Eee PC แบบคร่าวๆ ไปแล้วในรอบแรก และรู้สึกอึดอัดกับ Xandros ซึ่งเป็นระบบปฎิบัติการมาตรฐานของมัน ทำให้เกิดความคิดว่า “เออะ เอามาลง Ubuntu ดีกว่า...” และเจ้าของเครื่องก็เห็นด้วยตามนั้น เป็นอันสรุปว่า ลง Ubuntu กันดีกว่า

ปัญหาที่ผมคิดไว้ก่อนจะลงเลย ก็คือเรื่องประสิทธิภาพ ว่าเครื่องขนาดนี้ลงไปแล้วจะทำงานได้เรอะ หรือปัญหาเรื่องไดรเวอร์ต่างๆ นานาที่มันน่าจะมีปัญหา แต่เมื่อได้บูท Ubuntu ขึ้นมาจาก Live CD แล้วก็พบว่าหลายๆ เรื่องผิดคาด ส่วนเวอร์ชั่นที่นำมาลงก็คือ Ubuntu 7.10 Gutsy Gibbon ครับ

ติดตั้ง Ubuntu

Ubuntu ที่คุ้นเคย บนจอ 800x480

หลังจากใส่แผ่น Live CD ไปแล้ว สิ่งที่ออกมาต้อนรับเป็นอย่างแรก ก็คือคำเตือนเรื่องแบตเตอรี่ ถึงขนาดบรรจุที่น้อยจนเกินไป แน่นอนว่านั่นเป็นคำเตือนที่ผิด

Battery may be broken: Your battery has a very low capacity (1%) which means that it may be old or broken.

หลังจากนั้นเลยสังเกตได้ว่า เจ้าเครื่องเล็กนี่สามารถใช้ Compiz ได้ลื่น เป็นเพราะอานิสงค์ของการใช้ Intel GMA 900 ถึงแม้จะดูแปลกๆ ไปบ้างบนจอ 7 นิ้ว แต่ก็ถือว่าดูดี

อ๊ะ ... เล่น Cube ได้ลื่นด้วย

ชื่นชมได้ไม่นาน ก็พบว่า Gutsy Gibbon ไม่เห็นเจ้า Wireless Atheros ที่ใช้บนเครื่อง ส่วนการ์ดแลนสามารถใช้งานได้ แต่เป็น Restricted Driver สำหรับผู้ใช้ทั่วไปก็คงไม่มีปัญหาอะไร และดูเหมือนปัญหา Wireless เองก็สามารถแก้โดยการใช้ไดรเวอร์ของ Windows XP ประกอบกับ Ndiswrapper ได้

ใช้ restricted driver สำหรับแลน

หลังจากเล่นไปซักพักหนึ่ง จึงพบว่าจอ 800x480 นั้นมีขนาดเล็กเกินไปจริงๆ เพราะหน้าต่าง เกือบทั้งหมด จำเป็นที่ต้องกด Alt และลากหน้าต่างให้เลยจอ ถึงสามารถกดปุ่มตกลงอะไรต่อมิอะไรได้ แต่เรื่องของขนาดตัวอักษรบนจอ ถือว่ากำลังดี
แล้วก็เริ่มติดตั้ง Ubuntu บน Eee PC ... การติดตั้งเป็นไปได้อย่างราบลื่น มีจุดที่ต้องปรับแต่งเป็นพิเศษเล็กน้อย เพื่อยืดอายุการใช้งานของเจ้าตัว Flash Memory ภายในตัวของเครื่อง หลักๆ ก็คือการ ไม่สร้าง partition สำหรับ swap และใช้ ext2 แทน ext3 เพื่อลด disk write

หลังจากปรับแต่งอะไรเสร็จ ใช้เวลาลงประมาณ 30 นาทีถ้วน เมื่อติดตั้งเสร็จแล้วก็ใช้พื้นที่ 1.9GB ถือว่าน้อยกว่า 2.3GB ของ Xandros อยู่พอสมควร (ถ้านับว่าพื้นที่มันจำกัดอยู่ที่ 4GB)

เริ่มใช้งาน

ติดตั้งเสร็จแล้วก็จับเวลาการบูท ใช้เวลา 40 วินาที ตั้งแต่เปิดเครื่องจนถึง login screen ถ้าเทียบกับ 25 วินาทีของ Xandros หรือ 20 วิของ Windows XP แล้วถือว่าช้า นอกจากนั้นยังมีปัญหากับการปิดเครื่อง เพราะไฟจะไม่ดับเอง ต้องกดปุ่มปิดค้างเพื่อให้มันดับ

นอกจากเรื่องปิดเครื่องแล้วก็ยังมีปัญหาอยู่อีก เช่น Suspend ก็ไม่ใช้งานได้ พับจอก็แค่ปิดจอ ไม่ทำให้เครื่อง Sleep หรือ Suspend อย่างที่ควรจะเป็น หรือปุ่มฟังก์ชั่นคีย์ไม่สามารถใช้งานได้เลย นอกจากการลด/เพิ่มแสงจอ

ก่อนที่จะทำอะไรต่อไป ใน EeeUser Wiki แนะนำให้ปิด log file ของเครื่อง เพื่อลด disk write ด้วยการแก้ไขในไฟล์ /etc/fstab/ เพิ่มบรรทัดนี้ลงไป

tmpfs   /var/log    tmpfs   defaults    0   0

เรื่องของไดรเวอร์ Wireless ก็สามารถแก้ไขได้ง่ายๆ ด้วยการใช้ Ndiswrapper กับไดรเวอร์ของ Windows XP มีวิธีการติดตั้งคร่าวๆ ดังนี้

1. เปิด Terminal มาสั่ง sudo aptitude install ndiswrapper ndisgtk
2. เปิด Administration > Windows Wireless Driver และเลือกไปที่ซีดีไดรเวอร์ Drivers/Wireless/ndis5x/net5211.inf

และก็จะสามารถใช้ Wireless ได้อย่างไม่มีปัญหา

Ndiswrapper โหลดไดรเวอร์ของ XP

ในด้านประสิทธิภาพของเครื่อง เอามารัน Ubuntu อยู่ในระดับที่เร็วใช้ได้ ลองเปิด H.264 แบบ SDTV ทดสอบ สามารถดูได้ลื่นโดยใช้ MPlayer และกระตุกบ้างเล็กน้อยในฉากโมชั่นเยอะๆ ในกรณีของ Totem ส่วน HDTV นี่เฟรมเรทอยู่ประมาณ ~0.8fps (แต่ถ้าเป็น DivX ดูได้) แต่ผมว่าเอาจอ 7 นิ้วมาดู HDTV มันไม่ใช่ไอเดียที่ดีเท่าไหร่นะ ...

ส่วนปัญหาพื้นที่จอเล็กจนเกินไป วิธีที่ผมใช้แก้ก็คือการ hide Panel ด้านบนและด้านล่าง เมื่อไม่ใช้, ไม่แสดงผลตัวหนังสือใต้ไอค่อนใน toolbar ก็ช่วยเพิ่มพื้นที่ได้มากพอสมควร

นอกรอบ

มาสารภาพว่า ลง Ubuntu บน Eee PC เครื่องนี้เป็นรอบที่สองครับ เนื่องจากรอบแรกที่ผมลงไป พบปัญหา LAN ใช้ไม่ได้ (เสียบแล้วไฟไม่ติด) ตอนแรกเข้าใจว่าเป็นปัญหาที่เกิดจากการอัพเกรดไบออสจากเวอร์ชั่น 0204 เป็น 0401 แต่ก็นึกขึ้นได้ว่าตอนใช้ Xandros ผมไม่ได้เสียบแลนเลย อาจจะเพราะเครื่อง defect?!

เพื่อหาสาเหตุ จึงต้องไปหา XP มาลงดูว่าใช้ได้หรือเปล่า หรือต้องปรับอะไรก่อนหรือเปล่า เลยได้ลองแฟลชไบออสเวอร์ชั่น 8804 ที่จากหลายแหล่งบอกว่ามีปัญหาเยอะไปด้วย ก็ไม่หาย แต่ไหนๆ ก็ไหนๆ เลยได้คอนเฟิร์มไปในตัว ว่าซีพียู 900MHz นั้น รันอยู่ที่ 630MHz เพราะไบออสล็อค FSB ไว้ที่ 66MHz ซึ่งใน 8804 ปรับเป็น 100MHz ได้เต็มๆ (แต่ทำให้เครื่องร้อนขึ้น + แบตหมดไวขึ้น)

สุดท้าย จนปัญญา เลยเอาแผ่น Support Disc มา Restore Xandros แต่ก็ยังไม่หาย เกือบจะเอาเครื่องกลับไปเปลี่ยนในงานคอมมาร์ท ลองแฟลชไบออส 0401 จาก Add/Remove Software ใน Xandros ดูอีกที ปรากฎว่าหายครับ? สงสัยเกิดอะไรซักอย่างขึ้นตอนแฟลชไบออสรอบแรกล่ะมั้ง ...

สรุป

คำถามที่ว่า Eee PC เวิร์คกับ Ubuntu มั๊ย ถ้าหากมองข้ามปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ที่สามารถแก้ได้ในอนาคตออกไป หรือทนกับจอขนาด 800x480 ที่อาจจะทำให้ต้องกด Alt ลากหน้าต่างเพื่อตอบคอนเฟิร์มอะไรบางอย่างได้ ในความรู้สึกของผมแล้ว คิดว่า Ubuntu เหมาะกับ Eee PC มากกว่า Xandros ที่ลงมาเป็นระบบปฎิบัติการมาตรฐานเสียอีก

สำหรับคนที่คิดจะเอา Eee PC ไปทำหน้าที่เป็น Media Player พกพา ที่พิมพ์งาน/เปิดเว็บได้ด้วย จากที่ลองเทสต์จากการเปิดไฟล์ H.264 (จนกลายเป็นว่านั่งดูจนจบ) บนจอขนาด 7” นี้ ดูได้ไม่่ติดขัดหรือน่ารำคาญอย่างที่คิด ถึงจะพบปัญหา tearing บ้าง แต่ก็เล็กน้อยจนไม่รู้สึกอะไร

ถึงจะประทับใจกับมันขนาดไหน ผมก็ยังคิดว่าถ้าหากถูกกว่านี้อีกซักนิด หรือซีพียูเร็วกว่านี้อีกหน่อย จะเป็นเครื่องช่วยทำให้คนควักกระเป๋าตังค์ซื้อเครื่องนี้โดยไม่ต้องคิดทบทวนแล้วทบทวนเล่าครับ

ปล. ตอนแรกผมกะจะเขียนบน OO.o ใน Eee PC สุดท้าย ยอมแพ้ครับ ไม่ชินคีย์บอร์ดเล็กๆ จริงๆ ...