อันนี้แยกก่อน ทีละประเด็นนะครับ

• NSA เก็บข้อมูลบางอย่างไม่ต้องผ่านศาล อันนี้เรื่องหนึ่ง เคยมีคำวินิจฉัย Smith v. Maryland ระบุว่าเจ้าหน้าที่ีรัฐสามารถเก็บข้อมูลการเชื่อมต่อโดยไม่ขอหมายศาล อันนี้พลเมืองสหรัฐฯ รู้กัน
• สิ่งที่ NSA ทำคือการเก็บข้อมูลเหล่านี้ขนานใหญ่ โดยเก็บจากแหล่งที่ไม่เปิดเผย (ไม่รู้ไปจิ้มมาได้ยังไง) แล้วเก็บดะ เก็บแม้กระทั่งการเชื่อมต่อระหว่างเซิร์ฟเวอร์ถึงเซิร์ฟเวอร์ แม้จะบอกว่าเก็บแค่ metadata แต่พลเมืองสหรัฐฯ เอง (ที่รู้ว่าเก็บข้อมูลเหล่านี้ได้) หลายกลุ่มก็ออกมาบอกว่า "เกินไป"
• อย่างที่สองคือการเลี่ยงบาลี ใช้ซอฟต์แวร์เข้าไปแปลความหมายข้อความ แล้วเก็บข้อมูลที่แปลงแล้ว เช่น อ่านข้อความเตือนเที่ยวบิน (ซึ่งอ่านตัวเนื้อความไม่ได้ ต้องใช้หมายศาล) แล้วแยกข้อมูลภายในออกมาเก็บไว้
• การขอข้อมูลเนื้อหา ต้องผ่านศาล FISA ซึ่งระบบศาล FISA มีปัญหาในตัวเอง ตัวคำสั่งกลับเป็นความลับ ขาดหลักการตรวจสอบ ทุกวันนี้การเปิดเผยข้อมูลการหมายศาล FISA เปิดเผยได้โดยต้องปัดหลักพัน เช่น 0-1000, 1000-2000 คำสั่ง บอกหลักหน่วยไม่ได้ หมายศาลเองยังมีปัญหา
• ศาล FISA มีปัญหา แต่ NSA เองก็ยังล้ำเส้นที่ศาล FISA วางไว้ไปอีก แล้วไม่มีกระบวนการลงโทษคนทำผิด

ผมมองว่าบทเรียนจาก NSA ที่ Snowden บอกมาคือกระบวนการปิดลับที่ขาดการตรวจสอบจากภายนอก แม้จะบอกว่าสร้างองค์กรตรวจสอบกับลับๆ เองภายใน มันไร้ผล หน่วยงานตรวจสอบควรทำหน้าที่ควบคุมการใช้อำนาจไม่ให้เกินขอบเขต แต่สิ่งที่หน่วยงานเหล่านี้ทำคือทดสอบเส้นไปเรื่อยๆ และเมื่อทำได้ก็เลิกทำไม่ได้ ค่อยๆ ทำเพิ่มไปเรื่อยๆ