คณะกรรมาธิการยุโรปเพิ่งมีมติให้ iPadOS เข้าข่าย Gatekeeper ตามกฎหมาย Digital Markets Act (DMA) ตามรอย iOS ที่โดนไปก่อนหน้านี้

กรรมาธิการยุโรประบุว่า แม้ iPadOS อาจจะไม่เกณฑ์ทั้งหมด แต่จากการสำรวจตลาดก็พบว่าตัว iPadOS เป็นเกตเวย์สำคัญที่เป็นตัวกลางสำหรับหลายบริษัทหลายธุรกิจเข้าถึงลูกค้า โดยยกตัวอย่างลูกค้าฝั่งธุรกิจของ iPadOS ที่มากกว่าเกณฑ์ถึง 11 เท่า แม้ลูกค้าทั่วไปจะไม่ถึง แต่ก็เกือบถึงเกณฑ์ และก็คาดว่าจำนวนน่าจะเพิ่มขึ้นอีกในอนาคต โดยลูกค้าถูกล็อกอยู่ในอีโคซิสเต็มขนาดใหญ่ผ่าน iPadOS

สำนักข่าว Reuters อ้างแหล่งข่าวที่เกี่ยวข้องเผยว่า หน่วยงานกำกับดูแลการผูกขาดของ EU อาจอนุมัติที่แอปเปิลเตรียมเปิดให้แอป Mobile Payment ในภูมิภาคยุโรป สามารถใช้งาน NFC ใน iPhone ได้ จากก่อนหน้านี้ EU จะดำเนินการสอบสวนในข้อหาผูกขาด

หากการอนุมัติเกิดขึ้นจริง ซึ่งคาดว่าจะออกมาเป็นทางการในเดือนพฤษภาคม แอปเปิลจะไม่ต้องเข้าสู่กระบวนการสอบสวน ซึ่งมีโทษปรับสูงสุดถึง 10% ของรายได้รวมทั่วโลก

จากข่าวก่อนหน้านี้ AltStore แอพสโตร์ทางเลือกบน iOS เตรียมเปิดบริการในยุโรป ภายใต้กฎหมาย DMA

ล่าสุด AltStore เปิดบริการแล้วอย่างเป็นทางการในชื่อ AltStore PAL โดยผู้ใช้ iOS 17.4 ขึ้นไปในเขตยุโรป สามารถเข้าหน้าเว็บ AltStore แล้วติดตั้งได้จากหน้าเว็บโดยตรง

อย่างไรก็ตาม AltStore PAL ไม่ใช่แอพฟรี และคิดค่าใช้บริการต่อปี 1.50 ยูโรต่อปี ซึ่งผู้พัฒนาบอกว่าจำเป็นต้องนำไปจ่ายค่า Core Technology Fee ของแอปเปิล และต้นทุนอื่นๆ อย่างค่าประมวลผลธุรกรรมและค่าเซิร์ฟเวอร์

เมื่อเดือนธันวาคมปีที่แล้ว คณะลูกขุนได้ตัดสินให้ Epic Games ชนะคดีที่ฟ้องกูเกิลข้อหาผูกขาดระบบสโตร์บน Android ซึ่งขั้นตอนถัดมาคือผู้พิพากษาจะกำหนดบทลงโทษ เพราะการฟ้องร้องนี้ไม่ได้เรียกค่าเสียหาย แต่เป็นการเรียกร้องให้กูเกิลเปิดอิสระกับนักพัฒนาในการเผยแพร่แอปผ่านช่องทางต่าง ๆ

Epic Games ออกแถลงการณ์ว่าศาลได้ให้บริษัทยื่นข้อเสนอที่ต้องการ เพื่อพิจารณากำหนดคำสั่งจากคำตัดสินนี้ ข้อเสนอของ Epic Games มีหลายอย่าง แต่ประเด็นสำคัญมีดังนี้

Meta ยื่นคำร้องต่อศาลรัฐบาลกลาง ขอให้ถอนคดีที่คณะกรรมการการค้าของสหรัฐ หรือ Federal Trade Commission (FTC) ฟ้อง Meta ข้อหาผูกขาดตลาดโซเชียลเน็ตเวิร์ค รวมทั้งที่เป็นผลจากการซื้อกิจการ WhatsApp และ Instagram ซึ่ง FTC ยื่นฟ้องมาตั้งแต่ปี 2020 และ Facebook (ในเวลานั้นที่ยังไม่ได้เปลี่ยนชื่อบริษัท) ก็ตอบโต้และขอให้ศาลถอนคดี ซึ่งศาลได้ให้ FTC ชี้แจงเพิ่มเติม แล้วตัดสินให้เดินหน้าคดีนี้ต่อ

ไมโครซอฟท์มีแผนขาย Microsoft 365 ที่ไม่พ่วง Teams มาให้ โดยจะขายแยกต่างหาก มีผลกับผู้ใช้งานทั่วโลก หลังจากไมโครซอฟท์ขาย Microsoft 365 ในรูปแบบดังกล่าวกับกลุ่มประเทศในสหภาพยุโรป (EU) เพื่อเลี่ยงข้อกล่าวหาผูกขาด

ก่อนหน้านี้ในกลุ่มประเทศสหภาพยุโรป ไมโครซอฟท์ถูก Slack ร้องเรียนเรื่องการผูกขาด จากการพ่วง Teams มาใน Microsoft 365 ซึ่ง EU ก็ประกาศเริ่มสอบสวนกรณีดังกล่าวเมื่อกรกฎาคมปีที่แล้ว แต่ไมโครซอฟท์ก็ตัดสินใจเพิ่ม Microsoft 365 แบบขายแยก Teams ในเดือนถัดมา แต่มีผลเฉพาะในประเทศกลุ่มสหภาพยุโรป

จากข่าวใหญ่เมื่อปลายสัปดาห์ที่กระทรวงยุติธรรมสหรัฐฟ้องแอปเปิล ว่ามีพฤติกรรมผูกขาดทางการค้านั้น อาจใช้เวลาในการสอบสวนและคงมีข้อมูลออกมาเพิ่มเติมเป็นระยะ อย่างไรก็ตามในสำนวนการฟ้องนั้น กระทรวงยุติธรรมสหรัฐระบุหลายประเด็นที่มองว่าแอปเปิลพยายามผูกขาดธุรกิจ บางประเด็นผู้อ่านก็อาจพยักหน้าเห็นด้วยได้ไม่ยาก แต่บางประเด็นก็อาจขมวดคิ้วสงสัยแทน

หัวข้อหนึ่งที่สื่อในอเมริกาหยิบมาตั้งคำถามว่าการฟ้องร้องนี้ เป็นการหยิบหลายเรื่องมาผสมกันเกินไป ก็คือการบอกว่า CarPlay ระบบเชื่อมต่อหน้าจอ iPhone กับหน้าจอรถยนต์ เป็นความพยายามของแอปเปิลในการผูกขาดระบบควบคุมของอุตสาหกรรมรถยนต์

กระทรวงยุติธรรมสหรัฐ ร่วมด้วย 15 รัฐ และวอชิงตัน ดี.ซี. ยื่นฟ้องแอปเปิลต่อศาลกลางนิวเจอร์ซีย์ ข้อหามีพฤติกรรมผูกขาดทางการค้า ตามที่มีข่าวเมื่อวานนี้

Merrick B. Garland อัยการสูงสุดสหรัฐ กล่าวว่า iPhone เป็นธุรกิจที่แข็งแกร่งมากของแอปเปิล เป็นรายได้หลักของบริษัท ส่วนแบ่งเฉพาะในอเมริกามากกว่า 65% ด้วยราคาขายต่อเครื่องเฉลี่ยที่สูงกว่า 1,600 ดอลลาร์ สาเหตุหนึ่งเพราะบริษัทละเมิดกฎหมายผูกขาดทางการค้า ด้วยกลยุทธ์ต่าง ๆ ซึ่งส่งผลเสียต่อทั้งลูกค้าและนักพัฒนา

อาจพูดได้ว่าเป็นการแท็กทีมครั้งใหญ่ โดยเหตุการณ์นี้เริ่มจากเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ‌Epic Games‌ ได้ยื่นเอกสารแจ้งต่อศาลแคลิฟอร์เนีย ว่าหลังจากคดีฟ้องร้องระหว่าง Epic Games‌ และแอปเปิล สิ้นสุดเมื่อเดือนมกราคม ซึ่งมีผลให้แอปเปิลต้องเปิดให้นักพัฒนาแอป สามารถแสดงปุ่มหรือลิงก์ ไปยังการจ่ายเงินช่องทางอื่นในแอป เพื่อลดการจ่ายค่าธรรมเนียมให้แอปเปิลผ่าน App Store ได้ แต่ช่วงที่ผ่านมา แอปเปิลยังพยายามใช้กฎระเบียบของ App Store ปฏิเสธการใส่ลิงก์ในแอป รวมทั้งยังหักค่าธรรมเนียมได้

สำนักข่าว Bloomberg อ้างแหล่งข่าวที่เกี่ยวข้องเผยว่า กระทรวงยุติธรรมสหรัฐเตรียมยื่นฟ้องแอปเปิลอย่างเป็นทางการภายใน 1-2 วันนี้ ตามที่เคยมีรายงานออกมาก่อนหน้านี้ในประเด็นผูกขาดทางธุรกิจ

ในตอนนี้ยังไม่มีรายละเอียดของสำนวน แต่คาดว่าเรื่องราวจะคล้ายกับกรณีที่เกิดขึ้นจากกลุ่มประเทศสหภาพยุโรป ว่าแอปเปิลจำกัดการเข้าถึงเนื่องจากเป็นระบบปิด ทั้งส่วนของฮาร์ดแวร์และซอฟต์แวร์ รวมถึงประเด็นสำคัญที่เพิ่งมีการแก้ไขไปในกลุ่มสหภาพยุโรปคือ App Store

แอปเปิลประกาศนโยบายใหม่ อนุญาตให้ผู้ใช้ iOS ในยุโรปสามารถติดตั้งแอพจาก "หน้าเว็บ" ของนักพัฒนาโดยตรง ไม่ต้องผ่าน App Store อีกต่อไป โดยแอปเปิลจะเปิด API ให้นักพัฒนาใช้งาน

แอปเปิลเรียกวิธีการติดตั้งแบบนี้ว่า Web Distribution โดยนักพัฒนาต้องสังกัดองค์กรที่จดทะเบียนในยุโรป และเคยมีแอพที่มีผู้ใช้ในยุโรปเกิน 1 ล้านคนในปีปฏิทินก่อนหน้า (จะเรียกว่าออกกฎนี้มาเพื่อ "Spotify เลิกๆ ฟ้องไปเถอะจะได้จบๆ" ก็ว่าได้)

ในเอกสารของแอปเปิลที่ประกาศแผนทำตามข้อกำหนดตามกฎหมาย DMA ของยุโรป (เอกสารเดียวกับข่าวที่จะเปิดให้ลบ Safari) ยังมีประเด็นเรื่องการย้ายข้อมูล (data portability) โดยแอปเปิลจะเปิดให้ย้ายข้อมูลจากอุปกรณ์ iOS ไปยัง "ระบบปฏิบัติการมือถือตัวอื่น" ได้ง่ายขึ้น แอปเปิลให้ข้อมูลว่าจะพัฒนาเครื่องมือย้ายข้อมูลตัวนี้ภายในฤดูใบไม้ร่วง 2025

เครื่องมืออีกตัวที่แอปเปิลจะพัฒนาให้คือ Account Data Transfer API ที่เปิดให้ผู้ใช้สามารถ export ข้อมูลของตัวเองบน App Store ออกมาเพื่อใช้กับบริการของบริษัทอื่น โดยบริษัทเหล่านี้จะต้องผ่านมาตรฐานขั้นต่ำของแอปเปิลก่อนด้วย

แอปเปิลส่งเอกสารเพิ่มเติมเรื่องการปฏิบัติตามกฎหมาย DMA ของยุโรป โดยมีข้อมูลใหม่เรื่องแผนการเปิดให้ผู้ใช้ iOS ในยุโรปสามารถ ลบ Safari ออกจากระบบได้ถ้าต้องการ โดยแอปเปิลระบุว่าตั้งเป้าเปิดตัวเลือกนี้ในช่วงปลายปี 2024

ในเอกสารฉบับนี้ยังมีรายละเอียดเรื่องหน้าจอเลือก default browser ที่เริ่มใช้ใน iOS 17.4 และแอปเปิลยังจะเปิดตัวเลือกสำหรับแอพนำทาง (default navigation app) เช่น การเลือกใช้ Google Maps แทน Apple Maps โดยตั้งเป้าในเดือนมีนาคม 2025

ที่มา - Apple (PDF) via Thurrott

หลังจากโดนแอปเปิลแบน มานับครั้งไม่ถ้วน โพสต์ประท้วงออกสื่อมาแล้วก็หลายครั้ง ในที่สุด David Heinemeier Hansson หรือ DHH ผู้สร้าง Ruby of Rails และผู้ก่อตั้งบริษัท 37signals เจ้าของแอพ Basecamp กับ Hey ก็ประกาศย้ายมาใช้วินโดวส์

DHH บอกว่าจุดเริ่มต้นของการตัดสินใจครั้งนี้มาจากนโยบายของแอปเปิลที่ปิดกั้น PWA บน iOS แต่ฟางเส้นสุดท้ายคือแอปเปิลแบนบัญชีนักพัฒนาของ Epic Games ทำให้เขารับไม่ได้ และตัดสินใจย้ายมาใช้วินโดวส์

ประเด็นระหว่างแอปเปิลและ Epic Games ดูจะยาวนานยิ่งขึ้น เมื่อล่าสุด Tim Sweeney ซีอีโอและผู้ก่อตั้ง Epic Games เปิดเผยว่าแอปเปิลได้แบนบัญชีนักพัฒนาของ Epic Games ในประเทศสวีเดน ซึ่งบริษัทเตรียมนำมาใช้สำหรับการทำสโตร์ดาวน์โหลดเกมบน iOS ในกลุ่มประเทศ EU โดยบัญชีนี้เพิ่งได้รับอนุมัติจากแอปเปิลไม่นาน

กูเกิลประกาศปฏิบัติตามกฎหมาย Digital Markets Act (DMA) ของสหภาพยุโรป ซึ่งจะมีผลบังคับใช้ในสัปดาห์นี้

ประเด็นเรื่อง third-party app store บนระบบปฏิบัติการ Android นั้น กูเกิลบอกว่าไม่ต้องปรับแก้อะไรเลย เพราะทุกวันนี้ก็เปิดให้มี third-party app store รวมถึงการติดตั้งแอพแบบ sideloading อยู่แล้ว แถม Android 14 ยังปรับเพิ่มฟีเจอร์ให้ third-party app store อัพเดตแอพที่ติดตั้งในเครื่องได้ง่ายขึ้นอีกต่างหาก

ส่วนเรื่อง alternative billing นั้น กูเกิลยินยอมให้ใช้งานมาตั้งแต่ปี 2022 และบอกว่าจะเปิดให้แอพกลุ่มเกมสามารถโชว์วิธีการจ่ายเงิน 2 แบบเทียบกันได้เลย (user-choice billing) ในสัปดาห์นี้

แอปเปิลออกคำแถลงหลังจากกรรมาธิการยุโรป (European Commission - EC) ออกคำสั่งปรับแอปเปิลเป็นเงิน 1,800 ล้านยูโร ในประเด็นกีดกันการแข่งขันตลาดแอปฟังเพลงสตรีมมิ่งบน App Store ตามที่ Spotify ร้องเรียน โดยแอปเปิลบอกว่าคำตัดสินนี้ คนที่ได้ประโยชน์สูงสุดก็คือ Spotify บริษัทที่มีสำนักงานใหญ่ในสวีเดน บริษัทเพลงสตรีมมิ่งที่ใหญ่ที่สุดในโลก และเป็นบริษัทที่เข้าพบคณะกรรมาธิการยุโรปถึง 65 ครั้ง ระหว่างการสอบสวน

แอปเปิลบอกว่าในยุโรป Spotify มีส่วนแบ่งตลาด 56% และมากกว่าคู่แข่งเบอร์สองเกือบสองเท่า บริษัทไม่เคยจ่ายค่าตอบแทนให้กับแอปเปิล แม้บริการและเครื่องมือของแอปเปิลจะมีส่วนต่อความสำเร็จ ที่ Spotify ใช้เข้าถึงผู้ใช้งานทั่วโลก

คณะกรรมการยุโรป (European Commission - EC) หน่วยงานในกลุ่มสหภาพยุโรป (EU) ออกคำสั่งปรับแอปเปิลเป็นเงิน 1,800 ล้านยูโร (ประมาณ 7 หมื่นล้านบาท) ในประเด็นมีพฤติกรรมกีดกันการแข่งขันในตลาดแอปฟังเพลงสตรีมมิ่งบน App Store ของผู้ใช้งาน iPhone และ iPad

ก่อนหน้านี้มีข่าวลือว่า EC จะสั่งปรับแอปเปิลประมาณ 500 ล้านยูโร ตัวเลขทางการที่ออกมาจึงสูงกว่าที่คาดมากพอสมควรเลยทีเดียว

ได้แถลงการณ์นั้น EC บอกว่า แอปเปิลได้จำกัดแนวทาง ไม่ให้ผู้พัฒนาแอปแจ้งผู้ใช้งาน ถึงวิธีการจ่ายเงินในช่องทางอื่น หรือถ้ามีช่องทางที่ถูกกว่าแต่อยู่ภายนอกแอป ซึ่งแนวทางนี้ผิดกฎหมายผูกขาดทางการค้าของ EU

Spotify ร่วมกับบริษัทไอทีที่ทำธุรกิจในยุโรปอีกหลายราย เช่น Deezer, Epic Games, Proton, 37signals และสมาคมด้านดิจิทัล-เทคโนโลยีในยุโรปอีกจำนวนหนึ่ง รวมทั้งหมด 34 องค์กร ร่วมกันส่งจดหมายถึงคณะกรรมการยุโรป (European Commission) ร้องเรียนว่าแอปเปิลไม่ยอมปฏิบัติตามกฎหมาย Digital Markets Act (DMA) ของยุโรป

จดหมายนี้สรุปประเด็นที่แอปเปิลไม่ยอมปฏิบัติตาม DMA จำนวน 4 ข้อคือ

ตอนนี้กูเกิลกำลังเจอกระทรวงยุติธรรมสหรัฐ (Department of Justice หรือ DoJ) สั่งฟ้องข้อหาผูกขาดตลาด Search ในสหรัฐ กระบวนการไต่สวนยังอยู่ในชั้นศาล

ฝั่งกูเกิลได้ส่งเอกสารแก้ต่างต่อศาล เอกสารฉบับนี้ได้เปิดเผย "ข้อมูลใหม่" ว่าไมโครซอฟท์เคยเสนอขาย Bing ให้แอปเปิลในช่วงปลายปี 2018 แต่สุดท้ายแอปเปิลปฏิเสธข้อเสนอนี้

มีรายงานจาก The Financial Times ว่าคณะกรรมาธิการยุโรป (European Commission - EC) เตรียมออกคำสั่งปรับแอปเปิลเป็นเงิน 500 ล้านยูโร จากประเด็นผูกขาดทางการค้าที่ Spotify ร้องเรียนเมื่อปี 2019

ประเด็นที่ร้องเรียน ระบุว่าแอปเปิลพยายามขัดขวางบริการฟังเพลงสตรีมมิ่งรายอื่น เช่น Spotify ไม่ให้บอกลูกค้าว่ามีช่องทางจ่ายเงินค่าสมาชิกทางอื่น เพราะต้องการให้จ่ายผ่านช่องทาง In-App ที่แอปเปิลได้ส่วนแบ่งค่าธรรมเนียม แนวทางนี้ทำให้ไม่ยุติธรรมในการแข่งขันกับบริการฟังเพลงสตรีมมิ่งของแอปเปิลเองคือ Apple Music

Mozilla ออกมาแสดงความเห็นจากนโยบายใหม่ของแอปเปิล ที่ปฏิบัติตามกฎหมาย DMA ของสหภาพยุโรป ซึ่งเปิดให้ผู้ใช้งานสามารถเลือกใช้เบราว์เซอร์อื่นเป็นค่าเริ่มต้นง่ายขึ้น และผู้พัฒนาก็ไม่ต้องใช้ WebKit เป็นเอ็นจินได้ด้วย ทั้งหมดอาจฟังดูเป็นประโยชน์สำหรับผู้พัฒนาเบราว์เซอร์ 3rd Party แต่ Mozilla ไม่คิดเช่นกัน

Spotify ในฐานะไม้เบื่อไม้เมากับแอปเปิลในเรื่องการจ่ายเงินผ่าน App Store มายาวนาน ออกแถลงการณ์วิจารณ์นโยบายใหม่ของแอปเปิลที่ปฏิบัติตามกฎหมาย DMA ของยุโรป ว่าเป็นการพรางตัว (masquerading) ว่าทำตามกฎหมายแล้วนะ แต่จริงๆ แล้วยังเหมือนเดิมหรือแย่กว่าเดิมด้วยซ้ำ

Spotify วิจารณ์นโยบายใหม่ของแอปเปิล 3 ประเด็น

Epic Games ประกาศทำ Epic Games Store บน iOS หลังแอปเปิลปรับเงื่อนไขของแพลตฟอร์มตามกฎหมาย DMA ของยุโรป (สโตร์นี้จะมีบริการเฉพาะในยุโรปเท่านั้น)

ตอนนี้ยังไม่มีรายละเอียดมากนัก โดย Epic Games ระบุว่ากำลังหารือรายละเอียดเรื่องกรอบเวลาตามกฎหมายอยู่ แต่ที่แน่ๆ คือเราจะได้เห็นเกม Fortnite กลับมาให้เล่นบน iOS โดยสามารถดาวน์โหลดได้จาก Epic Games Store โดยตรง

แอปเปิลปรับเงื่อนไขการใช้งาน App Store ทันที หลังคดีกับ Epic Games ได้ข้อยุติ ยืนตามคำสั่งศาลอุทธรณ์ นั่นคือ แอปเปิลต้องเปิดให้นักพัฒนาแอพเพิ่มช่องทางการจ่ายเงินนอกสโตร์ได้ด้วย

การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดขึ้นกับ App Store Guidline ข้อ 3.1.1(a) Link to Other Purchase Methods ที่เปลี่ยนเป็นว่านักพัฒนาสามารถแสดงลิงก์ไปยังเว็บไซต์ของนักพัฒนาเอง เพื่อซื้อสินค้าในแอพได้ แต่เงื่อนไขนี้จำกัดเฉพาะ App Store ในสหรัฐอเมริกาเท่านั้น