Canonical เปิดตัว Ubuntu Frame ระบบปฏิบัติการแบบคัสตอมสำหรับอุปกรณ์ kiosk จอสัมผัส หรือป้ายโฆษณาดิจิทัล

Ubuntu Frame เป็นการนำแกนของ Ubuntu Core มารวมกับโซลูชันการแสดงผลจอภาพข้ามเครื่องจากระยะไกล (graphic server) รองรับแอพหลากหลายรูปแบบ ได้แก่ GTK 3/4, Qt 5/6, Flutter, Electron, SDL2 รวมถึง HTML5 และ Java

จุดเด่นของ Ubuntu Frame คือเป็นโซลูชันที่พร้อม จัดการเรื่องการแสดงผลและอินพุตมาให้แล้ว นักพัฒนามีหน้าที่แค่สร้างแอพไปรันเท่านั้น บวกด้วยฟีเจอร์ด้านความปลอดภัย การจัดการที่เป็นระบบแพ็กเกจ Snap รันอยู่ในคอนเทนเนอร์

ปัญหาโทรศัพท์แอนดรอยด์ไม่ได้อัพเกรด หรืออัพเกรดช้าเป็นปัญหาเรื้อรังมายาวนาน และกูเกิลพยายามแก้ปัญหานี้อย่างต่อเนื่องในปีหลังๆ ที่งาน Linux Plumber ปีนี้ Todd Kjos ก็แถลงความคืบหน้าว่าโทรศัพท์ที่ใช้ Android 12 จะใช้เคอร์เนลแกนกลางเป็นอันเดียวกันทั้งหมดแล้ว

Huawei ใช้เวทีงานสัมมนา Huawei Connect เปิดตัวระบบปฏิบัติการสำหรับเซิร์ฟเวอร์ชื่อ OpenEuler

OpenEuler ไม่ใช่โครงการใหม่หมด เพราะเป็นการนำดิสโทรลินุกซ์ EulerOS ของ Huawei เอง (ตัวมันดัดแปลงมาจาก CentOS) มาโอเพนซอร์สบน GitHub ได้สักระยะหนึ่งแล้ว (ออกปีละสองครั้ง ใช้เลขเวอร์ชันเป็น 21.09 แบบเดียวกับ Ubuntu) แต่เพิ่งได้ฤกษ์เปิดตัวอย่างเป็นทางการบนเวทีใหญ่ของบริษัท

Canonical ประกาศนโยบายซัพพอร์ต Ubuntu เวอร์ชัน LTS (Long-term Support) รุ่นเก่าที่ออกไปแล้ว จากเดิม 5 ปี ขยายสองเท่าเป็น 10 ปี (ระยะเวลาซัพพอร์ตสำหรับลูกค้าองค์กรเดิม 8 ปี ขยายเป็น 10 ปี)

การเปลี่ยนแปลงนี้จะมีผลกับ Ubuntu LTS สองรุ่นก่อนคือ 14.04 LTS (หมดระยะซัพพอร์ตปี 2019 ขยายเป็น 2024) และ 16.04 LTS (หมดระยะซัพพอร์ตปี 2021 ขยายเป็น 2026) ถือเป็นการปลุกชีพกลับคืนมาใหม่ ส่วน LTS รุ่นใหม่ๆ คือ 18.04 LTS และ 20.04 LTS ได้ระยะซัพพอร์ตนาน 10 ปีอยู่แล้ว จึงไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง

ข่าวช็อควงการลินุกซ์เมื่อปลายปีที่แล้วคือ Red Hat ประกาศหยุดซัพพอร์ต CentOS 8 จากเดิมที่ต้องซัพพอร์ตไปถึงปี 2029 จะลดเหลือแค่สิ้นปี 2021 เท่านั้น (ทางออกคือต้องใช้ RHEL 8 แบบเสียเงิน หรือ CentOS Stream ที่ไม่มีซัพพอร์ตระยะยาว)

ประกาศของ Red Hat ทำให้เกิดดิสโทรใหม่ๆ ที่มาแทน CentOS เดิม เช่น AlmaLinux, RockyLinux รวมถึง Oracle Linux ที่มีมานานแล้ว ก็ได้รับความสนใจอีกครั้ง

ลินุกซ์ มีอายุครบ 30 ปีในวันนี้ (25 สิงหาคม 2021) หลัง Linus Torvalds นักศึกษาชาวฟินแลนด์ โพสต์ข้อความเปิดตัวลินุกซ์ในบอร์ด comp.os.minix

ตอนแรก ลินุกซ์เป็นแค่โครงการส่วนตัวของ Torvalds เท่านั้น (เจ้าตัวเขียนเล่าเรื่องไว้ในหนังสือ Just for Fun ในปี 2002 ซึ่งมีฉบับแปลเป็นภาษาไทยด้วย) แต่ด้วยพลังของโลกโอเพนซอร์สก็ผลักดันให้ลินุกซ์กลายเป็นระบบปฏิบัติการสำคัญของโลกอย่างที่เราเห็นกันในทุกวันนี้

AlmaLinux โครงการทดแทน CentOS หลัง Red Hat เปลี่ยนนโยบาย ประกาศว่าได้รับการสปอนเซอร์จากจากไมโครซอฟท์ เพื่อกระจายการใช้งานไปยังลูกค้า Azure

ไมโครซอฟท์ได้นำอิมเมจของ AlmaLinux ขึ้นบน Azure Marketplace และตั้งเครือข่าย mirror สำหรับแจกจ่ายไฟล์อัพเดตและแพ็กเกจของ AlmaLinux สำหรับผู้ใช้ Azure ทั่วโลก โดยทีมงาน AlmaLinux ยังเป็นผู้อัพเดตและซัพพอร์ตอิมเมจที่อยู่บน Azure โดยตรง

Pine64 เป็นบริษัทผลิตบอร์ดคอมพิวเตอร์ในสายลินุกซ์ ล่าสุดได้เปิดตัวแท็บเล็ตจอ E-ink ที่ทำงานด้วยลินุกซ์ในชื่อ PineNote

สำหรับสเปคของแท็บเล็ต PineNote มีดังนี้

• ชิป RK3566 quad-core A55 SoC
• LPDDR4 RAM 4 GB
• หน่วยความจำ eMMC ขนาด 128 GB
• พอร์ต USB-Type C
• 5Ghz AC WiFi
• ขนาดหน้าจอ 10.3 นิ้ว
• ความละเอียดหน้าจอ 1404×1872 พิกเซล

โดยจะเปิดขายสำหรับ early adopters ราคา 399 ดอลลาร์ ภายในปีนี้

Debian 11.0 โค้ดเนม "Bullseye"​ (ตุ๊กตาม้าใน Toy Story) เข้าสถานะเสถียรหลังพัฒนามานาน 2 ปีกว่า ระบบปฏิบัติการจะใช้ได้นาน 5 ปี

ของใหม่ใน Debian 11 คือเป็น Debian รุ่นแรกที่รองรับระบบไฟล์​ exFAT ที่ใช้ใน SD card, รองรับเครื่องพิมพ์ผ่านโปรโตคอล IPP-over-USB

แพ็กเกจซอฟต์แวร์ของ Debian 11 ก็ปรับให้ใหม่ขึ้น ฝั่งเดสก์ท็อปมีให้เลือกหลากหลาย Gnome 3.38, KDE Plasma 5.20, LXDE 11, MATE 1.24, Xfce 4.16 แพ็กเกจซอฟต์แวร์อื่นได้แก่ GIMP 2.10.22, Inkscape 1.0.2, LibreOffice 7.0, PHP 7.4 เป็นต้น

บริษัทไอทีรายใหญ่ 5 บริษัท ได้แก่ Facebook, Google, Isovalent, Microsoft, และ Netflix ประกาศตั้ง eBPF Foundation ภายใต้ Linux Foundation เพื่อดูแลการพัฒนาของโครงการ eBPF โมดูลสำหรับการตรวจสอบค่าภายในของเคอร์เนล

eBPF เป็นโมดูลอเนกประสงค์ที่ใส่ไว้ในเคอร์เนลลินุกซ์ตั้งแต่ปี 2014 ความพิเศษคือมันเป็นโมดูลที่รับโค้ดจากภายนอกเข้าไปรันในเคอร์เนลเพื่อเก็บค่าต่างๆ เพื่อให้นักพัฒนาแอปพลิเคชั่นมองเห็นการทำงาน แทนที่ต้องรอให้เคอร์เนลแสดงค่าบางส่วนออกมาทางช่องทางต่างๆ เพื่อให้ระดับ userspace เห็นตามความจำเป็น การเปิดช่องทาง eBPF ทำให้นักพัฒนาสามารถสร้างโปรแกรมใหม่ๆ เพื่อสังเกตการทำงานในระดับเคอร์เนลอย่างละเอียด

AMD ประกาศจ้างนักพัฒนาสายลินุกซ์เพิ่ม เพื่อมาพัฒนาไดรเวอร์จีพียูลินุกซ์ให้ดีขึ้น ในประกาศรับสมัครงาน ระบุชัดเจนว่ามาจากความต้องการของลูกค้าใหม่ๆ อย่าง Steam Deck และรถยนต์ Tesla Model S

เมื่อเดือนตุลาคมปีที่แล้ว Microsoft ได้เปิดให้ผู้ใช้ Windows 10 Insider Preview สามารถติดตั้ง WSL (Windows Subsystem for Linux) ได้ง่ายๆ ด้วยคำสั่ง wsl --install ลดความยุ่งยากที่ปกติผู้ใช้ต้องเปิดการตั้งค่าบางอย่างรวมถึงติดตั้งแพคเกจเอง

ล่าสุด Microsoft ได้เปิดให้ผู้ใช้ Windows 10 v2004 หรือสูงกว่า สามารถใช้งานฟีเจอร์แบบเดียวกันนี้ได้อย่างเป็นทางการแล้ว โดยต้องอัพเดต Windows ให้เป็นแพตช์ล่าสุดก่อน หรือถ้าจะเจาะจงแพตช์ มันคืออัพเดตรหัส KB5004296 ที่เพิ่งปล่อยออกมา หากตรวจสอบในเครื่องตนเองแล้วมีแพตช์นี้ติดตั้งอยู่ก็พร้อมใช้งานได้เลย (ผมเช็คในเครื่องตัวเองขึ้นว่าเป็น Optional Update)

ไมโครซอฟท์เปิดซอร์สโค้ดดิสโทรลินุกซ์ที่ใช้ภายในบริษัท CBL-Mariner (CBL ย่อมาจาก Common Base Linux) ซึ่งปัจจุบันถูกใช้งานอยู่บน Azure

CBL-Mariner เป็นดิสโทรลินุกซ์ที่ออกแบบมาสำหรับงานคลาวด์และ edge computing ใช้ได้ทั้งภายในคอนเทนเนอร์และเป็นโฮสต์ แนวทางการออกแบบเน้นแกน OS ขนาดเล็ก ต้องการแรมและดิสก์น้อย บูตเร็ว แล้วสามารถเพิ่มแพ็กเกจที่ต้องการ (เป็น RPM) ในตอนสร้างอิมเมจ

ไมโครซอฟท์บอกว่าได้แรงบันดาลใจจาก Linux from Scratch และใช้ไฟล์ SPEC สำหรับสร้างแพ็กเกจมาจาก Fedora กับโครงการ Photon OS ของ VMware

ข่าวเด่นที่สุดในรอบวันที่ผ่านมาคงไม่มีใครเกิน Steam Deck เครื่องเล่นเกมพกพาจาก Valve โดยเป็นซีพียู x86 ที่ใช้ระบบปฏิบัติการ SteamOS (ข้างในเป็นลินุกซ์) และมีซอฟต์แวร์ Proton ช่วยให้เล่นเกมจากฝั่งวินโดวส์ได้

Valve ทำ SteamOS มานานแล้ว โดยใช้กับฮาร์ดแวร์ Steam Machine ที่เปิดตัวปี 2015 และเลิกไปในปี 2018 แต่ตัว SteamOS ยังถูกพัฒนาต่อ

Canonical ประกาศว่า Ubuntu รองรับซีพียูสถาปัตยกรรม RISC-V ที่กำลังมาแรงในช่วงนี้ โดยเริ่มจากบอร์ดของ SiFive บริษัทของทีมผู้ก่อตั้ง RISC-V

Canonical บอกว่าสถาปัตยกรรม RISC-V ที่เป็นสถาปัตยกรรมเปิด มีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ จึงร่วมมือกับทีม SiFive พอร์ต Ubuntu มารันบนบอร์ดเหล่านี้ ที่ผ่านมาบอร์ด RISC-V สามารถรันลินุกซ์ได้อยู่แล้ว แต่การสนับสนุนอย่างเป็นทางการ การันตีการแก้บั๊กและออกแพตช์ความปลอดภัย ถือเป็นปัจจัยสำคัญให้นักพัฒนาเลือกใช้ RISC-V ในการสร้างผลิตภัณฑ์มากยิ่งขึ้น

Rocky Linux ลินุกซ์ทดแทน CentOS ที่ Red Hat ประกาศหยุดซัพพอร์ต ออกรุ่นจริงเป็นที่เรียบร้อยแล้ว หลังจากเปิดโครงการช่วงปลายปี 2020 โดยทีมงานระบุว่าตอนนี้ทดสอบมากพอจนมั่นใจแล้วว่าใช้งานบนโปรดักชั่นได้

เวอร์ชั่นแรกรองรับสถาปัตยกรรม x86-64 และ ARM64 หรือใช้งานบนคลาวด์ได้บน AWS และ Google Cloud หรือหากต้องการใช้เป็นคอนเทนเนอร์ก็มีให้ pull ได้จาก Docker Hub หรือ Quay.io

ที่มา - Rocky Linux

โครงการ openSUSE ประกาศออกรุ่นย่อย openSUSE Leap 15.3 แม้จะเป็นรุ่นย่อยตามรอบปกติแต่ความเปลี่ยนแปลงภายในค่อนข้างใหญ่ คือการใช้ไบนารีโดยตรงจาก SUSE Linux Enterprise (SLE) รุ่นสำหรับขายองค์กรโดยตรง

โครงการ openSUSE Leap และ SLE นั้นเป็นคู่กันระหว่างโครงการชุมชน และรุ่นขายไลเซนส์สำหรับองค์กร คล้ายกับ RedHat Enterprise Linux และ CentOS แต่ที่ผ่านมาแม้ openSUSE Leap และ SLE จะใช้ซอร์สโค้ดร่วมกัน แต่กระบวนการคอมไพล์นั้นแยกกัน ทำให้บางครั้งพบปัญหาต่างกันจากพารามิเตอร์การคอมไพล์ ในเวอร์ชั่น 15.3 นี้ไบนารีจะตรงกับ SLE 15 SP3

แนวทางนี้ทำให้นักพัฒนาและผู้ใช้ลินุกซ์มือสมัครเล่นสามารถพัฒนาแอปพลิเคชั่นบน openSUSE Leap แล้วย้ายงานไปยัง SLE โดยมีปัญหาน้อยลง

NVIDIA ให้ข้อมูลว่ากำลังร่วมมือกับ Valve นำฟีเจอร์ DLSS (Deep Learning Super Sampling) ของ GeForce RTX มายังแพลตฟอร์มลินุกซ์ด้วย

ปัจจุบันเกมบน Steam จำนวนหนึ่งใช้เทคโนโลยี Proton ของ Valve เพื่อให้นำเกมจากวินโดวส์มารันบนลินุกซ์ได้ง่ายขึ้น (ข้างใต้เป็น Wine อีกที) สิ่งที่ NVIDIA ทำคือร่วมมือกับ Valve ให้เอนจิน Proton รองรับ DLSS ในตัวเลย

Valve ยังไม่เปิดเผยว่ามีเกมไหนบ้างที่รองรับ DLSS บนลินุกซ์แล้ว แต่จากฐานข้อมูล ProtonDB ที่ผู้ใช้ร่วมกันรายงานข้อมูลเข้ามาเอง พบว่ามีเกมบนลินุกซ์ประมาณ 30 เกมแล้วที่รองรับ

AlmaLinux หนึ่งในโครงการดิสโทรทดแทน CentOS ออกรุ่น 8.4 ตามหลัง RHEL 8.4 มาอย่างรวดเร็ว

นอกจาก AlmaLinux แล้ว เรายังมีทางเลือกอื่นๆ ใช้ทดแทน RHEL เวอร์ชันของ Red Hat อีก เช่น Oracle Linux ก็ออกเวอร์ชัน 8.4 มาพร้อมกัน ส่วน RockyLinux โครงการของผู้ก่อตั้ง CentOS ที่เริ่มต้นช้ากว่า เพิ่งออกรุ่นทดสอบเป็น 8.3 Beta อยู่ ณ ตอนนี้

การที่โครงการทดแทนทั้ง AlmaLinux และ Oracle Linux สามารถกลับมาออกเวอร์ชันเทียบ RHEL 8.4 ได้ในเวลาเพียงไม่กี่วัน ถือเป็นสัญญาณดีของผู้ใช้ CentOS เดิมว่าชีวิตยังมีทางออกอยู่

1Password ประกาศเปิดตัวรุ่นลินุกซ์เต็มรูปแบบ อินทิเกรตกับลินุกซ์ เช่น การอ่านค่าธีมสว่างหรือมืดจากค่าคอนฟิก GTK, เติมรหัสผ่านให้เบราว์เซอร์, ทำงานร่วมกับ clipboard ของ X11, และเชื่อมต่อกับการล็อกระบบ

จุดน่าสนใจของ 1Password ลินุกซ์คือฟีเจอร์หลายตัวนั้นนำหน้าเวอร์ชั่นอื่นๆ ไปเสียอีก เช่น การแนบไฟล์แบบเข้ารหัส, เก็บรหัสผ่านที่ไม่ได้ใช้ (archiving), dashboard สำหรับตรวจความปลอดภัยรหัสผ่าน

ในเวอร์ชั่นลินุกซ์นี้ทาง 1Password พัฒนาด้วย React และ Electron โดยอาศัย Neon เพื่อเชื่อมต่อกับ Rust ด้านหลัง ไลบรารีเข้ารหัสเป็น ring crypto และยังพยายามเข้าไปสนับสนุนโครงการโอเพนซอร์สอีกหลายตัว เช่น Tokio, rust-analyzer

Red Hat ออก Red Hat Enterprise Linux (RHEL) 8.4 ตามรอบการออกรุ่นย่อยทุก 6 เดือน ของใหม่ในรุ่นนี้ได้แก่

กูเกิลอัพเดตความเคลื่อนไหวของ Chrome OS ในงาน Google I/O 2021 ดังนี้

ไมโครซอฟท์ประกาศเปิดซอร์สโครงการ ebpf-for-windows นำ eBPF ที่เป็นการรันโค้ดภายใน sandbox ในเคอร์เนลเพื่อการดึงค่าต่างๆ ออกจากเคอร์เนลมาใช้บนวินโดวส์

eBPF (Extended Berkeley Packet Filter) เป็นส่วนย่อยของเคอร์เนลลินุกซ์ที่เปิดทางให้ผู้ใช้ส่งโค้ดเข้าไปรันในเคอร์เนลโดยตรง โดยก่อนรันจะมีการตรวจสอบความปลอดภัย และยืนยันว่าโปรแกรมไม่ทำงานนานเกินไป (เช่น ไม่มี loop)

ไลนัสแสดงความเห็นว่า shared library นั้นสร้างปัญหามากกว่าประโยชน์ระหว่างการพูดคุยแก้ปัญหา clang ในเคอร์เนลทำงานได้ช้า ขณะที่ดิสโทรสำคัญอย่าง Fedora นั้นมีนโยบายบังคับให้แพ็กเกจต่างๆ ที่ใช้ไลบรารีจากแพ็กเกจอื่นต้องลิงก์แบบ dynamic เท่านั้น

Red Hat ประกาศร่วมมือกับ exida บริษัทตรวจสอบความปลอดภัยซอฟต์แวร์ เตรียมออกลินุกซ์ที่ผ่านมาตรฐาน ISO 26262 ที่รับรองความปลอดภัยคอมพิวเตอร์สำหรับรถยนต์

ซอฟต์แวร์บนคอมพิวเตอร์รถยนต์นั้นมักตัดฟีเจอร์ต่างๆ ออก เพื่อลดความเสี่ยง จนกลายเป็นแพลตฟอร์มเฉพาะทาง ทาง Red Hat เตรียมเสนอลินุกซ์ที่ได้รับการรับรองจาก exida ว่าผ่านมาตรฐานความปลอดภัยเสมอ แม้มีการอัพเดตซอฟต์แวร์

ประกาศครั้งนี้ยังไม่มีกำหนดว่าลินุกซ์รุ่นสำหรับยานยนต์นี้จะออกมาเมื่อใด แต่ลูกค้าหลักคงเป็นผู้ผลิตรถยนต์ที่จะนำไปใช้พัฒนาซอฟต์แวร์ช่วยควบคุมรถ หรือซอฟต์แวร์ในระบบความบันเทิง