หมายเหตุ: วันอาทิตย์ไม่ค่อยมีข่าว ก็ขอเขียนบทความย้อนอดีตประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจของวงการไอทีละกันนะครับ

ผมคิดว่า บุคคลในวงการไอทีที่สตีฟ จ็อบส์ ควรจะรู้สึก "ขอบคุณ" ที่สุดในชีวิต อาจเป็น ฌอง หลุยส์ กัสซี (Jean-Louis Gassée) อดีตพนักงานชาวฝรั่งเศสของแอปเปิล และผู้บริหารแอปเปิลสาขาฝรั่งเศส ซึ่งพิจารณาจากผลงานต่างๆ แล้ว เราอาจถือว่าเขาเป็น "ร่างขนาน" ของสตีฟ จ็อบส์ก็ว่าได้

แต่สิ่งที่กัสซีสร้างบุญุคุณให้กับจ็อบส์มากที่สุด ไม่ได้เกิดขึ้นตอนที่ทั้งคู่กำลังทำงานกับแอปเปิล (โดนระเห็จออกมาทั้งคู่) และก็ไม่ใช่สิ่งที่ตัวของกัสซีเองตั้งใจให้มันเกิดขึ้นด้วยซ้ำ

ฌอง หลุยส์ กัสซี

หลังจากจ็อบส์โดนจอห์น สกัลลี สั่งปลดจากตำแหน่งบริหารในปี 1985 คนที่มานั่งคุมทีมแมคอินทอชแทนก็คือกัสซี (ซึ่งสร้างผลงานมาจากการคุมแอปเปิลในฝรั่งเศส) ซึ่งเขาก็ได้รับการยกย่องและยอมรับจากพนักงานระดับปฏิบัติงานสายวิศวกรรมเยอะมาก

แต่หลังจากนั้น กัสซีแพ้การประลองกำลังภายในบริษัทกับฝ่ายบริหารสายอื่น และต้องออกจากบริษัทไปในปี 1990 สิ่งที่เขาทำหลังจากนั้นคือตั้งบริษัท Be Inc. ทำคอมพิวเตอร์ BeBox และระบบปฏิบัติการ BeOS

สิ่งที่กัสซีทำนั้นขนานไปกับ NeXT ของจ็อบส์ ทั้งคอมพิวเตอร์ NeXT และระบบปฏิบัติการ NeXTSTEP นั่นคือเป็นระบบคอมพิวเตอร์สำหรับอนาคตในยุคนั้น ที่ก้าวหน้ากว่าทั้งแมคอินทอชและวินโดวส์ของไมโครซอฟท์

ช่วงกลางทศวรรษที่ 90s ตอนที่แอปเปิลเริ่มแย่มากๆ ไมโครซอฟท์กำลังรุ่งเรืองจาก Windows 95 แอปเปิลก็ตัดสินใจยอมถอยจากการทำ System (ชื่อในตอนนั้นของ Mac OS) ด้วยตัวเอง (เพราะโครงการใหญ่ล่มมาสองสามรอบ ส่วน Mac OS 8/9 เป็นแค่ตัวขัดตาทัพเท่านั้น) และหันมามองการซื้อกิจการบริษัทภายนอกเพื่อนำเทคโนโลยีมาทำ Mac OS รุ่นหน้าแทน

สิ่งที่หลายคนอาจยังไม่รู้คือ บริษัทแรกที่แอปเปิลตั้งใจจะซื้อไม่ใช่ NeXT แต่เป็น Be

การเจรจาทุกอย่างเกือบลงตัวหมดแล้ว แต่วินาทีสุดท้าย กัสซีต่อรองขอเงินเพิ่ม แอปเปิลไม่ยอมเจรจาต่อ แต่หันไปซื้อ NeXT แทน (ในราคาที่แพงกว่า Be ด้วย) ทั้งที่ตอนนั้น NeXT เองก็แทบจะไปไม่รอดอยู่เหมือนกัน

จากนั้นที่เหลือก็เป็นไปตามประวัติศาสตร์ที่เรารู้กัน จ็อบส์กลับมาเป็น iCEO อยู่พักหนึ่ง, NeXTSTEP กลายเป็น Mac OS X, บิล เกตส์ ส่งวิดีโอคอนเฟอเรนซ์มาร่วมเวทีกับสตีฟ จ็อบส์ ในฐานะที่ไมโครซอฟท์ช่วยเข้ามาถือหุ้นแอปเปิลอยู่พักหนึ่ง...

ส่วน Be ก็ล้มหายตายจากไปกับกาลเวลา และตอนนี้ก็เหลือเพียงโครงการ Haiku OS ที่พยายามจะพัฒนามันต่อในฐานะโคลนแบบโอเพนซอร์ส ตัวกัสซีย้ายไปทำงานกับ Palm และทรัพย์สินบางอย่างของ Be ก็ถูก Palm ซื้อไปทำระบบปฏิบัติการ Palm Cobalt ต่อ (ซึ่งสุดท้ายก็ล้มเหลวทั้งหมด)

ตอนนี้กัสซีเหมือนจะไม่ได้ทำงานอะไรจริงจังแล้ว เป็นนักลงทุนอย่างเดียว เขาเปิดบล็อก Monday Note และทวิตเตอร์ @gassee ใครสนใจก็ตามไปอ่านกันได้ บางทีเขาก็เล่าเรื่องเก่าๆ สมัยอยู่แอปเปิลผ่านบล็อกบ้างเหมือนกัน

ถ้าหากวันนั้น กัสซีไม่ละโมบเกินควร และสุดท้ายแอปเปิลซื้อ Be ได้สำเร็จ โลกไอทีจะเป็นอย่างไร และสตีฟ จ็อบส์ จะได้กลับมาที่แอปเปิลอีกหรือไม่ นั่นเป็นสิ่งที่เกิดในโลกคู่ขนานที่เราไม่มีทางคาดเดาได้เลยว่าโลกจะหมุนไปอย่างไร

ในเวทีรวมศิษย์เก่าแอปเปิลช่วงต้นเดือนนี้ (ข่าวที่ 9to5mac) เขาพูดถึงเหตุการณ์ในครั้งนั้นว่าเขาดีใจที่สุดท้ายแอปเปิลตัดสินใจซื้อ NeXT แทน Be เหตุเพราะเขาคงไม่สามารถทำงานร่วมกับฝ่ายบริหารของแอปเปิลได้ และสิ่งสำคัญที่สุดที่แอปเปิลได้มาจาก NeXT ไม่ใช่ระบบปฏิบัติการ NeXTSTEP แต่เป็นตัวสตีฟ จ็อบส์ต่างหาก

เขายังบอกด้วยว่า จริงๆ แล้ว ความหมายของการซื้อกิจการครั้งนั้นคือจ็อบส์ซื้อแอปเปิลกลับด้วยซ้ำ (โดยที่แอปเปิลเป็นฝ่ายให้เงิน)

ถ้าผมเป็นสตีฟ จ็อบส์ ถึงแม้จะไม่ได้ขอบคุณกัสซีตรงๆ ก็คงคิดถึงเพลงไทยเพลงหนึ่งที่ร้องว่า "หากไม่มีเธอวันนั้น ฉันก็คงไม่มีวันนี้"