Mozilla เผยอัพเดตเกี่ยวกับ Firefox สามเรื่องใหญ่ ๆ โดยมี Firefox Focus, Firefox for Mobile และ Firefox for Windows

สำหรับเรื่องแรก Firefox Focus เบราว์เซอร์เน้นความเป็นส่วนตัวจาก Mozilla จะปรับโฉมใหม่ โดยเพิ่มสีใหม่, โลโก้ใหม่ และธีมมืด พร้อมฟีเจอร์ชอร์ทคัทสำหรับเข้าเว็บไซต์ที่ใช้งานบ่อย ๆ, เพิ่มไอคอนรูปโล่ให้ผู้ใช้กดเปิดหรือปิด individual tracker จากช่องค้นหา และเพิ่ม global counter เพื่อแสดงว่าบล็อค tracker ไปแล้วกี่ตัว

ถัดมาเป็นเรื่องของ Firefox for Mobile ทาง Mozilla ได้เพิ่มฟีเจอร์ใหม่ดังนี้

Firefox เริ่มทดสอบการเปลี่ยนเครื่องมือค้นหาดีฟอลต์เป็น Bing กับผู้ใช้สัดส่วน 1% บนเดสก์ท็อป โดยไม่ได้อธิบายสาเหตุแน่ชัด

Firefox มีการทดลองฟีเจอร์ใหม่ๆ กับผู้ใช้กลุ่มเล็กๆ อยู่เสมอ (เช็คได้จากหน้า about:studies) เช่น การทดสอบ HTTP/3, Site Isolation หรือการปิดปุ่ม F12 เพื่อป้องกันการเปิด Developer Tools โดยไม่ตั้งใจ การทดสอบเปลี่ยนเครื่องมือค้นหาเป็น Bing ก็ทำผ่านช่องทางนี้

Mozilla ออก Firefox 92 เวอร์ชันนี้มีการเปลี่ยนแปลงไม่เยอะนัก ได้แก่

• การเล่นวิดีโอบน Firefox รองรับการแสดงสีแบบ full-range color level
• Firefox บน macOS เพิ่มเมนู File > Share ที่ใช้เมนูแชร์ของตัว OS แล้ว
• รองรับไฟล์ภาพที่มีโพรไฟล์สีแบบ ICC v4 บน macOS
• รองรับ HTTPS resource records (RR) ให้การเชื่อมต่อ HTTPS ปลอดภัยขึ้น

ที่มา - Mozilla

ปัจจุบัน เลขเวอร์ชันของ Firefox คือ 91 แต่ถ้าดูจากการเร่งออกเวอร์ชันใหม่ทุก 4 สัปดาห์ เราจะเห็น Firefox เวอร์ชัน 100 ในเดือนมีนาคม 2022

ลำพังเลขเวอร์ชันอย่างเดียวคงไม่มีผลในการใช้งานมากนัก แต่เว็บเบราว์เซอร์ต้องใส่เลขเวอร์ชันลงใน user agent string ที่ส่งให้ฝั่งเว็บไซต์-เว็บเซิร์ฟเวอร์ทราบด้วย การขยับเลขเวอร์ชันจาก 2 หลักเป็น 3 หลักจึงอาจส่งผลกระทบต่อเว็บไซต์ที่ไม่ได้เตรียมตัวเรื่องนี้ไว้

Firefox ออกเวอร์ชัน 91 มีของใหม่ดังนี้

จากข้อมูลของ Mozilla เอง สถิติผู้ใช้งานต่อเดือนของ Firefox เวอร์ชันเดสก์ท็อปในเดือนกรกฎาคม 2021 ลดลงเหลือ 197 ล้านคนต่อเดือนแล้ว ลดลงจากสถิติในเดือนธันวาคม 2018 ที่มีผู้ใช้ 244 ล้านคนต่อเดือน เท่ากับว่าในระยะเวลาเกือบ 3 ปี ผู้ใช้ Firefox หายไปถึง 46 ล้านคน หรือประมาณ 1/5 ของฐานผู้ใช้เดิม

ส่วนเหตุผลที่ Firefox มีผู้ใช้ลดลงอย่างมากยังเป็นที่ถกเถียงกันต่อไป (ข่าวนี้เขียนด้วย Chrome)

ที่มา - Firefox User Activity, Gizmodo, Reddit

Mozilla ถอด FTP ออกจาก Firefox 90 อย่างเป็นทางการ ตามที่ประกาศไว้เมื่อเดือนเมษายน โดยก่อนหน้านี้ก็ปิดเป็นค่าเริ่มต้นตั้งแต่ Firefox 88 แต่ยังมีออปชั่นให้เปิดกลับมาได้

FTP นับเป็นโปรโตคอลดั้งเดิมของอินเทอร์เน็ต โดยตัวมันเองเกิดตั้งแต่ปี 1971 มาก่อน TCP/IP เสียอีก ในปีนี้ FTP ก็มีอายุครบ 50 ปีแล้ว แม้ว่ายุคหลังจะมีโปรโตคอลเพิ่มความปลอดภัย เช่น FTPS และ SFTP เข้ามาทดแทน แต่ก็ได้รับความนิยมจำกัด การแชร์ไฟล์สำหรับผู้ใช้ส่วนมากยังคงแชร์ไฟล์ผ่าน HTTP/HTTPS เป็นหลัก

Chrome นั้นหยุดรองรับ FTP ไปตั้งแต่ Chrome 88 ที่ออกช่วงต้นปี 2021 ที่ผ่านมา หลังจากมีออปชั่นให้เปิดกลับมาใช้ได้ตั้งแต่ Chrome 77

Firefox ออกเวอร์ชัน 90 มีของใหม่ไม่เยอะนัก การเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ Firefox สามารถอัพเดตตัวเองแบบเบื้องหลัง (background update) โดยไม่ต้องเปิด Firefox ก็ได้ ตอนนี้ยังรองรับเฉพาะบนวินโดวส์เท่านั้น

ของใหม่อีกอย่างคือ SmartBlock 2.0 ป้องกันการตามรอยให้ดีขึ้น บล็อคการตามรอยโดยที่ยังใช้งาน Facebook Login ได้, เมนูคลิกขวา "Open Image in New Tab" เปลี่ยนมาเปิดภาพในแท็บเบื้องหลังแทนแล้ว

Mozilla ประกาศในบล็อก SUMO ว่าเตรียมหยุดอัพเดตแอปมือถือ Firefox Lite หรือชื่อเดิม Firefox Rocket แล้ว และจะไม่มีอัพเดตทั้งความปลอดภัยหรืออัพเดตอื่นๆ อีก หลังวันที่ 30 มิถุนายนเป็นต้นไป

Firefox Lite เป็นแอป Firefox เวอร์ชั่นประหยัดด้าต้า และเน้นโหลดไว เปิดตัวครั้งแรกสำหรับตลาดประเทศอินโดนีเซียในปี 2017 และเน้นตลาดประเทศในเอเชียอื่นๆ ก่อนเปลี่ยนชื่อเป็น Firefox Lite ทีหลัง แตกต่างจากแอป Firefox หลักโดยทำงานบน Chromium WebView แทน มี Turbo Mode บล็อก trackers และโฆษณา พร้อมมีตัวเลือกปิดไม่ให้โหลดรูปได้

บริษัทผู้พัฒนาเบราว์เซอร์ 4 รายใหญ่คือ Apple, Google, Microsoft, Mozilla ประกาศตั้งกลุ่ม WebExtensions Community Group (WECG) เพื่อให้ส่วนขยายของเบราว์เซอร์ทำงานร่วมกันได้ง่ายขึ้น

ระบบส่วนขยายของเบราว์เซอร์ในปัจจุบันอิงจากแนวทางของ Chrome เป็นหลัก กรณีของ Edge ที่ใช้เอนจิน Chromium คงไม่มีปัญหาเรื่องความเข้ากันได้มากนัก ส่วน Firefox หันมาใช้ฟอร์แมตแบบ Chrome ในปี 2015 และ Safari เป็นรายล่าสุดที่ตามมาในปี 2020

เมื่อต้นปี 2019 ทีมงาน Chrome เสนอสเปก API ชื่อ Manifest V3 ที่เปลี่ยนพฤติกรรมการควบคุมหน้าเว็บของส่วนขยายเบราว์เซอร์ ตัวบล็อคโฆษณาต้องขอให้เบราว์เซอร์ทำหน้าที่บล็อคโฆษณาให้ ข้อดีคือความปลอดภัยที่เพิ่มขึ้น แต่ส่งผลกระทบให้ตัวบล็อคโฆษณาใช้วิธีเดิมไม่ได้อีก

ข้อเสนอ Manifest V3 เป็นประเด็นถกเถียงกันมากมาย กูเกิลก็ยอมถอยบางก้าว และสุดท้ายเริ่มใช้งานใน Chrome 88 ช่วงปลายปี 2020

Firefox ออกเวอร์ชัน 89 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ UI แบบใหม่ที่สดใสขึ้น เมนูเรียบง่ายขึ้น (โค้ดเนม Proton) แต่ก็เป็นประเด็นวิจารณ์มาตั้งแต่ช่วงทดสอบ โดยเฉพาะการออกแบบแท็บใหม่ที่เป็นก้อนสี่เหลี่ยม และดู "ลอย" ขึ้นจากแถบเครื่องมือ มีช่องว่างไม่เชื่อมต่อกัน

Mozilla บอกว่าแนวทางหลักของ UI ใหม่คือ simplified ลดสิ่งที่ไม่จำเป็นลง

Mozilla ออก Firefox 88 มีของใหม่ดังนี้

Firefox 88 Beta เริ่มเปิดใช้ HTTP/3 เป็นค่าดีฟอลต์ โดยจะเปิดให้ทุกคนใช้งานในช่วงปลายเดือนพฤษภาคม 2021

HTTP/3 เป็นโพรโทคอลใหม่ล่าสุดที่ออกเป็นมาตรฐานในปี 2018 (HTTP/3 เกิดที่กรุงเทพ) โดยพัฒนามาจากข้อเสนอ QUIC ของ Chrome ทำให้เบราว์เซอร์ตระกูล Chrome/Chromium ทั้งหมดรองรับ HTTP/3 มาตั้งแต่เดือนเมษายน 2020

การรองรับ HTTP/3 ของ Firefox ทำให้ตอนนี้เหลือแต่ Safari เป็นเบราว์เซอร์รายใหญ่รายเดียวที่ยังไม่รองรับแบบดีฟอลต์ (รองรับแล้วในเวอร์ชัน Safari Technology Preview)

ต่อเนื่องจากข่าว Vivaldi, Brave ประกาศไม่ใช้วิธีตามรอยแบบ FLoC ที่กูเกิลใช้ใน Chrome เว็บไซต์ The Verge จึงสอบถามไปยังเบราว์เซอร์ตัวอื่นๆ ว่าจะพัฒนาเทคนิคตามรอย FLoC ด้วยหรือไม่

Opera บอกว่ายังไม่มีแผนจะเปิดใช้ฟีเจอร์ FLoC ที่มีโค้ดอยู่ใน Chromium แต่ก็บอกว่าเร็วเกินไปที่จะตัดสินใจในเรื่องนี้

Firefox บอกว่ายังไม่มีแผนจะใช้ฟีเจอร์ตามรอยใดๆ สำหรับการโฆษณาในตอนนี้ และคิดว่าไม่จำเป็นต้องเก็บข้อมูลผู้ใช้เยอะขนาดนี้เพื่อมายิงโฆษณา

Mozilla ประกาศเตรียมถอดการรองรับ FTP ในเบราว์เซอร์ Firefox โดยจะเริ่มปิดการทำงานตั้งแต่ Firefox 88 ที่กำหนดออกเวอร์ชันสำหรับผู้ใช้งานทั่วไป 19 เมษายนนี้ และจะถอดการรองรับ FTP ใน Firefox 90

ผลที่เกิดขึ้นคือ Firefox จะเรียกหาแอพพลิเคชันภายนอกอื่น เมื่อมีการเรียกลิงก์ FTP

Mozilla เคยประกาศแผนถอด FTP ออกตั้งแต่ปีที่แล้ว แต่ได้เลื่อนกำหนดออกไปเนื่องจากการระบาดของโควิด-19

ที่มา: Mozilla ผ่าน ZDNet

Mozilla ออก Firefox 87 มีของใหม่ที่สำคัญ 3 อย่าง

Mozilla ประกาศเปลี่ยนนโยบายการส่งข้อมูล HTTP Referrer เมื่อผู้ใช้คลิกลิงก์ข้ามโดเมน (cross-origin) โดยจะตัดทั้ง path และ query ทำให้ URL ที่ใส่ใน HTTP Referrer เหลือเพียง scheme (เช่น http หรือ https) และโดเมนเท่านั้น

ทาง Mozilla ให้เหตุผลว่าหลายครั้งค่าใน path และ query นั้นมีข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้อยู่ และการส่งค่าเหล่านี้ก็กลายเป็นการส่งข้อมูลส่วนตัวออกจากเว็บโดยไม่รู้ตัว (เช่นกรณีที่ URL มีเลขบัตรเครดิต, หรือหมายเลขบัตรประชาชน)

นโยบายนี้จะมีผลทั้งการใช้งานเว็บปกติ (navigational), การ redirect, และไฟล์รูปแบบหรือ CSS (subresource)

ปัจจุบัน Mozilla มีโลโก้ของ Firefox สองเวอร์ชันคือ เวอร์ชันที่มีหมาจิ้งจอก (สำหรับเบราว์เซอร์) และเวอร์ชันที่ไม่มีหมาจิ้งจอก (สำหรับแบรนด์ในภาพรวม) ที่อาจสร้างความสับสนแก่ผู้ใช้

ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมาจึงเกิดมีมล้อกันว่า Mozilla จะเลิกใช้โลโก้หมาจิ้งจอกแล้ว (they killed the fox) สร้างความแตกตื่นให้ผู้ใช้ จน Mozilla ต้องออกมาสยบข่าวลือ การันตีว่าหมาจิ้งจอกยังอยู่แบบเดิมไม่ไปไหน

Firefox ออกอัพเดตเวอร์ชัน 86 มีรายละเอียดของใหม่ดังนี้

• รองรับการดูวิดีโอผ่าน Picture-in-Picture ได้หลายวิดีโอไปพร้อมกัน
• ฟีเจอร์ Total Cookie Protection แยกการเก็บ cookie ของแต่ละเว็บไซต์ในโหมด Strict
• ปรับหน้า Print แบบใหม่ และทำงานร่วมกับการตั้งค่าของเครื่องปรินท์ได้ดีขึ้น
• เพิ่มการใช้งาน Auto-Fill และจดจำบัตรเครดิต สำหรับผู้ใช้ในแคนาดา
• ใช้โหมด Reader กับ HTML ในเครื่องได้
• แก้ไขด้านความปลอดภัยหลายรายการ

ที่มา: Mozilla

ไฟร์ฟอกซ์ประกาศฟีเจอร์ Total Cookie Protection แยกการเก็บ cookie ของแต่ละเว็บไซต์ออกจากกัน ลดความสามารถของเซิร์ฟเวอร์ในการติดตามผู้ใช้ ฟีเจอร์นี้จะเป็นส่วนหนึ่งของฟีเจอร์ Enhanced Tracking Protection (ETP) ที่เปิดตัวมาตั้งแต่ปี 2019 โดยจะอยู่ในโหมด Strict เท่านั้น

เดิม ETP นั้นจะบล็อค cookie จากบางโดเมนที่มีประวัติว่าพยายามติดตามผู้ใช้อย่างเจาะจง แต่ Total Cookie Protection จะกลับข้างกลายเป็นว่าทุกโดเมนจะไม่สามารถเก็บค่า cookie ข้ามเว็บไซต์เว็บหลักที่ผู้ใช้กำลังเข้าผ่านเบราว์เซอร์ได้เลยเป็นค่าเริ่มต้น

Firefox ออกเวอร์ชัน 85 มีของใหม่ดังนี้

• หยุดรองรับ Adobe Flash อย่างเป็นทางการแล้ว (Firefox 84 คือรุ่นสุดท้าย)
• เริ่มใช้ cache partitioning แยกส่วนแคชของแต่ละเว็บออกจากกัน เพื่อป้องกันเทคนิคการตามรอยข้ามเว็บที่เรียกว่า super cookie หรือการฝังไฟล์ภาพที่มี identifier ไว้ในเว็บหนึ่ง แล้วพอเข้าอีกเว็บ สามารถตรวจเช็คได้ว่าเข้าเว็บแรกหรือไม่ - รายละเอียด
• จำให้แล้วว่าบันทึก bookmark ลงโฟลเดอร์ไหน, แสดงแถบ bookmark เป็นดีฟอลต์ในหน้าแท็บใหม่
• password manager สามารถสั่งลบล็อกอินที่บันทึกไว้ทั้งหมดได้ ไม่ต้องมานั่งลบทีละอัน

Mozilla ระบุว่า Firefox for Android จะรองรับการติดตั้งส่วนขยายจาก addons.mozilla.org จากก่อนหน้านี้ที่กำหนดให้ลงผ่าน Add-ons Manager เท่านั้น โดยจะเริ่มตั้งแต่ Firefox 85 ที่จะออกวันที่ 25 มกราคมนี้เป็นเวอร์ชันแรก

ปัจจุบันรูปแบบการติดตั้งผ่าน Add-ons Manager นั้น Mozilla ระบุว่าทำให้ผู้ใช้สับสนถ้าผู้ใช้เคยชินกับการติดตั้งส่วนขยายบน Firefox เวอร์ชันเดสก์ท็อป แต่ตัวส่วนขยายที่สามารถติดตั้งบน Firefox for Android นั้นยังคงมีตัวเลือกจำกัดมากเหมือนเดิม ซึ่ง Mozilla จะเพิ่มและปรับปรุงประสิทธิภาพส่วนขยายให้เหมาะสมสำหรับใช้งานบนอุปกรณ์พกพาต่อไปในเดือนหน้า

Firefox 85 ที่จะออกในเดือนมกราคม 2021 เป็นเบราว์เซอร์ตัวล่าสุดที่เริ่มใช้ cache partitioning แยกส่วนแคชของแต่ละเว็บไซต์ออกจากกัน เพื่อไม่ให้เว็บไซต์สามารถตรวจสอบได้ว่าเราเคยเข้าเว็บอื่นๆ หรือไม่

ฟีเจอร์นี้มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า Client-Side Storage Partitioning เป็นสเปกกลางที่พัฒนาโดยคณะทำงานด้านความเป็นส่วนตัวของ W3C เพื่อแก้ปัญหาช่องโหว่ของเบราว์เซอร์ที่มีพื้นที่เก็บแคชกลาง

ในระบบเดิม ทุกเว็บไซต์สามารถใช้สคริปต์ตรวจเช็คเบราว์เซอร์โหลดไฟล์ที่กำหนดเร็วแค่ไหน หากว่าเร็วแปลว่าแคชเอาไว้ และหากรู้ URL ของไฟล์บนเว็บไซต์อื่น ก็ตรวจสอบได้ว่าผู้ใช้เคยเข้าเว็บไซต์นั้นมาแล้ว

Mozilla ออก Firefox 84 มีการเปลี่ยนแปลงดังนี้

• เป็นรุ่นสุดท้ายที่รองรับ Adobe Flash ก่อนสิ้นอายุขัยวันสิ้นปีนี้ โดย Firefox 85 ที่ออกช่วงปลายเดือนมกราคม 2021 จะใช้งาน Flash ไม่ได้แล้ว
• รองรับ Apple Silicon (M1) แบบเนทีฟแล้ว (Firefox 83 รันผ่านอีมูเลเตอร์)
• รองรับ WebRender ใช้จีพียูช่วยเรนเดอร์หน้าเว็บบน macOS Big Sur, Linux/GNOME, Windows 7/8 ที่ใช้ชิปอินเทล
• ปรับปรุงการจัดการหน่วยความจำบนลินุกซ์ เพิ่มประสิทธิภาพ และทำงานกับ Docker ได้ดีขึ้น

ที่มา - Mozilla